[LinuxFocus-icon]
Ev  |  Eri�imd�zeni  |  ��indekiler  |  Arama

Duyumlar | Belgelikler | Ba�lant�lar | LF Nedir
Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English  Castellano  ChineseGB  Deutsch  Francais  Italiano  Nederlands  Russian  Turkce  

convert to palmConvert to GutenPalm
or to PalmDoc

[Photo of the Author]
taraf�ndan Sebastian Sasías
<sasias(at)linuxmail(dot)org>

Yazar hakk�nda:

Linux'u teknolojik ��z�mler geli�tirmek i�in yard�mc� bir ara� olarak bir ka� y�ld�r kullan�yor.
Ayg�t(device) denetimi, i�aret i�leme, ileti�imler ve a� g�venli�i konular�nda �al���yor.
Elektronik - Otomayon ve Bilgisayar Biliminde uzman.
GNU/GPL alt�nda serbest yaz�l�ma katk�ta bulundu.



T�rk�e'ye �eviri:
O�uzhan Ceylan <oguzhan(at)be.itu.edu.tr>

��erik:

 

Windows NT/2000 sunucusunu Linux ve SAMBA kullanarak de�i�tirmek

[Illustration]

�zet:

Bu makale di�er LinuxFocus makalelerinde tan�t�lm�� SAMBA �r�n� ve Unix-Windows kar���k a�larda kaynak payla��m� i�in kullan�m� konusunu desteklemektedir. �zel olarak, Windows i�letim sistemi taraf�ndan sa�lanan baz� servisleri �al��t�rmak i�in SAMBA kurulmu� Linux'e odaklanm��t�r.
Bu sadece Linux'un g�c� ve esnekli�i de�ildir ayr�ca �nemli bir ekonomik sonu� da vard�r:


Tam olarak SAMBA yap�land�r�lm�� bir Linux sunucusu, genel olarak dizinleri payla�t�rabilir, aktif dizin servisi(ADS) verebilir fakat ayr�ca PDC(birincil alan deneticisi) olarak da �al��abilir, Windows 2000/NT/98/95 istemcileri ile kullan�c� onay� yapar, kaynaklar�(dizinleri ve yaz�c�lar�) payla�t�r�r ve kullan�c� oturumlar�n� uyarlar.
Bu makale �zel olarak bu konulara odakl�d�r.

Sonu� olarak, SAMBA kurulu bir Linux sunucusu, istemci bilgisayarlar�nda bir de�i�ikli�e gidilmeksizin Microsoft i�letim sistemi tabanl� b�t�n fonksiyonlar� b�ler.
Birazdan anlat�lacak a�amalarda, SAMBA'n�n kurulu oldu�u ve sunucu olan makinede do�ru olarak �al��t��� varsay�lacakt�r. Okuyucu da Linux ve Windows sunucular� hakk�nda temel bilgilere sahip kabul edilecektir.
_________________ _________________ _________________

 

Case Study

PDC olarak �al��an bir Linux/Samba sunucusu d���nelim, onaylanm�� her kullan�c� sunucuda, biri �zel biri serbest olarak payla�t�r�lm�� alana eri�im hakk�na sahiptir. Bu makalede �zel veri alan�na eri�im her kullan�c�n�n ki�isel dizinine eri�im yayg�n bir durum olarak kullan�lacakt�r.



Anlat�lacak Ayr�nt�lar:

Linux/Samba NetBIOS Name:SMBSunucusu
Windows Alan Ad� (�al��ma grubu): Alan(THEDOMAIN)
Her Kullan�c� ��in �zel Alan Ayr��t�r�m� (Partition): H: (Windows) => /home/ (Linux Sunucusu)
Genel Ayr��t�r�m (public partition): P: (Windows) => /home/public



�ekil 1 Windows NT/2000 sunucusundan servisler ve kaynaklar kullanan Windows Sistemlerini i�eren istemci makinalarla birlikte bir basit a�� g�sterir. Bu sunucu Linux/SAMBA sunucusu kullan�larak de�i�tirilebilir.

Network diagram
Fig. 1 – PDC ve File Sunucu
 

Yap�lan��

Ad�mlar� �zleyiniz:

1) PDC sunucusunda (Samba kurulu Linux) onaylanacak kullan�c�lar� yarat�n.
adduser komutu, useradd ya da userconfkullan�n, ayr�ca kullan�c� y�netimi i�in baz� ara�lar da kullanabilirsiniz. Fakat bunlar grafik aray�z� i�erir (Webmin, Linuxconf, Yast, vb.).

Kullan�c�lar�n sadece Linux/Samba servislerine eri�iminin oldu�una emin olun.(E�er istiyorsan�z) Linux kabu�una eri�imleri olmamasini gerektirir fakat bunu yaparsan�z eri�imleri olacakt�r. /dev/nullev dizini ve/bin/false kabuk rak.

2)smbpasswd dosyas�n� olu�turarak UNIX kullan�c�lar�n� Linux/Samba/Windows kullan�c�lar�na d�n��t�r�n.

cat /etc/passwd | mksmbpasswd.sh > /etc/samba/smbpasswd

Bunu yapmak i�in bir ba�ka yol da, kullan�c� yaratmak ve ge�i�s�zc��� tan�mlar� i�in a�a��daki Samba komutlar�n� �a�st�rmakt�r:

smbadduser
smbpasswd

Bu komutlar adduser ve passwd komutlar�na benzer bir �ekilde �al��maktad�r.

3) Samba uyarlama(konfigurasyon) dosyas�n� (smb.conf), a�a��da g�sterilen yorum i�aretlerini i�ererek ya da silerek se�imlerinizi yap�n:

netbios name = SMBServer
workgroup = THEDOMAIN
server string = Linux Samba NT Server
log file = /var/log/samba/%m.log
max log file = 0
security = user
encrypt password = yes
smb password file = /etc/samba/smbpasswd
ssl CA certificate = /usr/share/ssl/.... (cancel comment)
socket options = (cancel comment)
local master = yes
preferred master = yes
domain master = yes
domain logons = yes
logon script = logon.bat
wins support = yes


Not:
Her kullan�c�n�n, herhangi bir sisteme giri�i i�in, sisteme giri� beti�ini(script) %U.bat" ile de�i�tirin, her kullan�c�n�n kendi kullan�c� ad�yla "giri� beti�i" vard�r, %u da ayr�ca kullan�labilir. E�er kullan�c�n�n ba�l� oldu�u grupla ilgilenecekseniz , %g ya da %G yi kullanabilirsiniz. Bu ve di�er parametreler yard�mda (man smb.conf)bulunabilir.


4) Payla�t�r�lm�� kaynaklar� olu�turun
smb.conf dosyas�n� d�zeltin ve "shares" �rneklerini hep yorum haline getirin:

[netlogon]
comment = Initialization Scripts
path = /home/netlogon
read only = yes
guest ok = yes
browseable = no

[home]
comment = User Directory
path = /home/%U
browseable = yes
writable = yes

[public]
comment = Public Directory
path = /home/public
browseable = yes
writable = yes
guest ok = yes
create mask = 0777
force create mask = 0777


smb.conf dosyas�n� saklay�n.

5) smb.conf in do�rulu�unu a�a��daki komutu kullanarak deneyebilirsiniz:

testparm

Bu komut smb.conf dosyas�n� analiz eder ve e�er bulursa hatalar� bildirir.

6) /home/netlogon ve /home/public dizinlerini 0754(netlogon ve 0777(public) izinleriyle olu�turun.

7) logon.batgiri� dosyas�n� d�zeltin.
�nemli: logon.bat dosyas�n� DOS/Windowsta olu�turmak i�in bir tekst edit�r (Notepad ya da Edit gibi) kullan�n.(dolay�s�yla MS uymlu yap�da tekst dosyas� olarak saklanm�� olur), ayr�ca Linux'de �al��an herhangi bir tekst edit�r yard�m�yla da yapabilirsiniz daha sonra do�ru tekst bi�imine �evirmeniz gerekir. �rne�in vim in ":set textmode" komutunu MS sat�r bitimlerini elde etmek i�in kullanabilirsiniz.

net time \\SMBServer /y ( /yes i /y yerine kullanabilirsiniz. )
net use H: \\SMBServer\home -y
( /yes ya da /y yi -y yerine kullanabilirsiniz. )
net use P: \\SMBServer\public -y

8)SMBSunucu bilgisini lmhosts dosyas�nda bulundurun.
/etc/samba/lmhosts dosyas�n� (ya da /etc/lmhosts) de�i�tirin ve SMBSunucu bilgisini i�eren bir sat�r ekleyin
SMBSunucusu, i.e: 192.168.0.10 SMBSunucu

9) Samba cinini (daemon) (smbd) �al��t�r�n/tekrar ba�lat�n

service smb restart

E�er sizin Linux da��t�m�n�zda do�ru bir �ekilde �al��mazsa a�a��daki komutlar� kullanabilirsiz;
ps -auxgx | grep smb
kill -9 <process ID of smb>
smbd

10) smbclient i onceden haz�rlanm�� konfigurasyonun do�ru �al���p �al��mad���n� anlamak i�in kullan�n

smbclient -L //SMBServer

E�er "Password:" yaz�s�n� g�r�rseniz "Enter"'a bas�n ve sunucu ile payla��lm��� kayanaklar g�r�nt�lenecektir.

11) Windows 95/98/NT bilgisayar�n� kullanarak, THEDOMAIN alan�nda, istemci giri�i yap�n. Daha onceden yarat�lm�� (Ad�m 1 ve 2) Linux/Samba kullan�c�s�n� kullan�n.

Windows 95/98/ME de, a�a��daki s�ralamaya g�re konfigurasyon yap�lmal�d�r:

Start => Setup => Control Panel=> Network =>Network Client for Microsoft Networks => Properties.

Benzer bir d���nce Windows NT/2000 istemcileri i�in s�ralama ayn� olmasa da kullan�labilir.

"Start session in Windows NT/2000 domain" se�ene�inin �st�ne t�klayin ve THEDOMAIN (WORKGROUP) alan�n� yaz�n.

 

�rnek Bir Konfig�rasyon Dosyas�

Tam bir SAMBA uyarlama dosyas� burada g�steriliyor. Bu dosya de�i�ik Linux da��t�mlar�yla beraber s�nanm��t�r. Okuyucu bu yaz�da anlat�lan sonu�lar� elde etmek i�in dosyay� de�i�tirebilir. Her komut hakk�nda yorum vard�r.

�abuk bir �ekilde SAMBA'y� yap�land�rmak isteyenler, Webmin ve/veya SWAT ara�lar�n� daha arkada��a bir yolla yap�land�r�ma yol a�acaklar� gerek�esiyle, y�kleyebilirler.

#============================================================#
# /etc/smb.conf
#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
# Ana SAMBA yap�land�r�m dosyas�
# YAp�land�r�m ��in Skeleton Dosyas�,
# Gereksinimlerinize g�re parametre se�imi yap�n�z.
#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
# S�nana Sistemler: Solaris ve Linux /Da��t�mlar�:
# RedHat 6.0, 7.0 ve 7.1
# Solaris 7
# Slackware 7.x
# Mandrake 6.1, 7.0 ve 8.1
# SuSe 7.2
#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
# Son De�i�iklikler: 08/12/2001
# Sebastian Sasias - sasias(at)linuxmail(dot)org
#============================================================#
#
# Bu dosya a�a��daki dokumanlardan
# SAMBA, smb.conf(5) manual '�ndan
#
# OBS: Bu dosyay� de�i�tirdikten sonra "testparm" komutunu kullan�n�z.
#
#======================== Global Se�enekler =======================#
#
# Genel Yap�land�r�m
#
[global]
#......................................................................................................................................#
# workgroup = NT-Domain-Name o Workgroup-Name, ie: THEDOMAIN
# PDC Domain
workgroup = THEDOMAIN
#......................................................................................................................................#
# Di�er makinalarda anons edilecek olan bu makinay� isimlendirin.
netbios name = SMBServer
#......................................................................................................................................#
# Bu komut "Network Neighborhood" da g�z�kecek Windows
server string = Samba Server de este lugar
#......................................................................................................................................#
# Buras� g�venlik nedeniyle �nemlidir,
# Yerel a�daki baz� bilgisayarlara ba�lant� izni verilmesi i�in.
# Bu �rnekte eri�im 192.168.8.0 a�� ile ba�lanan bilgisayarlara verilmi�tir.
# (Genellikle C s�n�f�) ve gerid�n���ml� (loopback) aray�zlerden. Daha fazla ayr�nt� i�in smb.conf'yi okuyun.
# man sayfalar�
# I.E: Payla��lm�� kaynaklar sadece IP adresi ba�layan bilgisayarlardan kullan�labilir.
# 192.168.8 ile ve 127 ile(takip eden sat�rda yorumlanm�� c�mle)
; hosts allow = 192.168.8. 127.
#......................................................................................................................................#
# E�er bir yaz�c� listesini otomatik olarak y�klemek isterseniz teker teker yazmaktansa;
# �unu kullan�n:
; load printers = yes
#......................................................................................................................................#
# Yaz�c� yeri (path)'i tekrar yazmak da olas�d�r.
; printcap name = /etc/printcap
#......................................................................................................................................#
# lpstat i�in Princap isim �zellikleri SystemV'de
# otomatik olarak spool sistemden yaz�c� listesini otomatik olarak elde etmelidir.
# SystemV den
; printcap name = lpstat
#......................................................................................................................................#
#Standart oldu�u i�in yaz�c� sistem tipini belirtmek gerekli de�ildir.
# �u an desteklenen yaz�c� sistemleri:
# bsd, sysv, plp, lprng, aix, hpux, qnx
; printing = bsd
#......................................................................................................................................#
# Konuk hesab� istiyorsan�z bu yorumu kald�r�n
# Bunu /etc/passwd dosyas�na eklemeniz gerekir yoksa "nobody" kullan�c�s� kullan�l�r.
; guest account = pcguest
#......................................................................................................................................#
# Bu SAMBA ile ba�lant� yapacak her bilgisayarda farkl� log dosyas� olu�mas� i�indir.
log file = /var/log/samba/log.%m
#......................................................................................................................................#
# Log dosyalar�n�n b�y�kl�klerine bir s�n�r koyal�m.(Kb olarak)
max log size = 50
#......................................................................................................................................#
# security_level.txt yi daha fazla bilgi i�in okuyunuz. s
# Ge�i�s�zc��� onaylamas� i�in bir �ekil(mode) i�erir.
# Kullan�c� seviyesi g�venli�i=her kullan�c� kendi ge�i� s�zc���(smbpasswd)
security = user
#......................................................................................................................................#
# E�er g�venlik= sunucu ise onaylama ba�ka bir sunucu kullan�larak yap�lacak.
# G�venlik=sunucu oldu�u zaman sadece "password server" de�erini kullan�n.
# password server = [server authentication IP address].
; password server = <NT-Server-Name>
#......................................................................................................................................#
# E�er ge�i�s�zc��� �ifrelemesini(encryption) kullanmak ENCRYPTION.TXT'i okuyunuz.
# Samba dokumanlar�ndan Win95.txt ve WinNT.txt
# E�er bu �zellik hakk�nda yeterli bilgiye sahip de�ilseniz bu �zelli�i �al��t�rmay�n.
# Bilgi: Win95, Win98 ve WinNT �ifreli ge�i�s�zc�kleri g�nderir.
encrypt passwords = yes
#......................................................................................................................................#
# A�a��dakileri kullanmak yap�land�r�m�n�z� a�daki her makinaya uyarlaman�z� sa�lar.
# %m netbios ad�yla de�i�tirilir .
# Ba�lanan makina i�in ge�erli.
; include = /usr/local/samba/lib/smb.conf.%m
#......................................................................................................................................#
# Dok�manlar ve baz� g�zde ipu�lar� b�y�k olas�l�kla bu se�ene�in daha iyi performans
# verece�ini g�steriyor. Deneyin.
# Ayr�nt� i�in speed.txt ve yard�m sayfalar�n� g�r�n.
socket options = TCP_NODELAY
#......................................................................................................................................#
# �ok a� aray�z� kullanmak i�in Samba yap�land�r�m�
# E�er a� aray�zleriniz birden fazla ise burada listesini yapman�z gerekmektedir. �rnekteki gibi
#Ayr�nt�lar i�in yard�m sayfas�n� okuyunuz.
; interfaces = 192.168.8.2/24 192.168.12.2/24
#......................................................................................................................................#
# Taray�c� Kontrol Se�enekleri:
# E�er Samba'y� a��n�zda ana taray�c� olarak belirlemek istemiyorsan�z "master = no" yap�n.
local master = yes
#......................................................................................................................................#
# OS seviyesi ana taray�c� se�iminde bu sunucunun �nceli�ini belirler.
# Genelde varsay�lan de�er akla uygun olmal�d�r.
; os level = 33
#......................................................................................................................................#
# Domain Master Samba'y� alan ana taray�c�s� yapar.
#Bu Samban�n alan kontrolc�s� olarak servisleri �al��maya ve makinalar� g�rmesine izin verir.
# farkl� TCP/IP subnetlerinde

# Bunu e�er Windows NT/2000 alan kontrolc�n�z yoksa kullanmayin.
domain master = yes
#......................................................................................................................................#
# Tercih edilen master Samban�n ba�lang��ta yerel taray�c� se�imine zorlamas�na neden olur.
# ve se�imi kazanmas� i�in daha y�ksek �ansa sahip olmas�na neden olur.
# E�er birden fazla sunucunuz varsa tercih edilen master "favorite" olacakt�r.
# �stemciler listedeki sunucular� arad�kalar�nda bu durum ger�ekle�ir.
preferred master = yes
#......................................................................................................................................#
# Bunu sadece a��n�zda NT/2000 sunucunuz varsa ve bunu
# PDC (primary domain controller) olarak �al��t�r�yorsan�z kullan�n.
; domain controller = <NT-Domain-Controller-SMBName>
#......................................................................................................................................#
# Bu �zelli�i SAMBA'y� "domain logon server" olarak kullanacaksan�z �al���r hale getirin.
# (Windows 9x/Me workstationlarda).
domain logons = yes
#......................................................................................................................................#
# E�er "domain logons"u �al��t�rmak isterseniz Windows a��nda her makinada her kullan�c� i�in
# logon beti�i kullanman�z gerekir.

# �zel logon batchi her workstation makinas� i�in
; logon script = %m.bat

# her kullan�c� i�in logon batch'i
; logon script = %U.bat
#......................................................................................................................................#
# Gezici profilleri nerede saklayaca��z? (sadece Win95 ve WinNT i�in)
# %L bu sunucunun NetBIOS ad�n�, %U kullan�c� ad�n� de�i�tirir

# [Profiles] payla��m�n�n yorumunu kald�rman�z gerekir.
; logon path = \\%L\Profiles\%U
#......................................................................................................................................#
# Windows Internet Ad Servisi(Windows Internet Name Service)i�in destek:
# WINS destek NMBD 'ye onun WINS sunucusunu �al���r hale getirmesini sa�lar.
# WINS protokol�,makina adlar�n� IP adreslerine �evirir.
# DNS in TCP/IP ile �al��t��� gibi �al���r.
; wins support = yes
#......................................................................................................................................#
# WINS Sunucusu - Samban�n NBMD bile�enlerine WINS istemcisi olmalar�n� anlat�r.
# SAMBA Sunucusu �unlardan biri olabilir: WINS Sunucusu ya da WINS istemcisi,
# fakat ayn� anda ikisi olamaz.
# Burada WINS IP Sunucusu belirtilmelidir.
; wins server = 192.168.8.1
#......................................................................................................................................#
# WINS Proxy - Samba'ya WINS olmayan istemciler ad�na isim ��z�mleme sorular�na yan�t vermesini s�yler.
# bunun i�in a�da en az bir WINS sunusu olmal�d�r.
# Yayg�n kullan�lan de�er NO dur..
; wins proxy = yes
#......................................................................................................................................#
# DNS Proxy - Sambaya DNS aramalar� ile NetBIOS isimlerini ��zmesini ya da ��zmemesini s�yler.
# 1.9.17 s�r�m� i�in kullan�lan de�er "yes" idi ama bu 1.9.18 s�r�m�nden sonra "no"'ya d�n��t�r�ld�.

# Burada SAMBA'ya isim ��z�mlemesinin DNS'le yap�l�p yap�lmayaca��n� s�yleyebiliriz.
# dns proxy = yes
# dns proxy = no (name resolution will be made by using the file lmhosts )
#......................................................................................................................................#
# E�er giri� s�r�c�s� belirtilmemi�se Z: �nitesi otomatikman mount edilir.
logon drive = P:
#......................................................................................................................................#
# Bir giri� yap�ld���nda bu betik �al��t�r�l�r: /etc/samba/netlogon/SAMBA.BAT
# ve disk �niteleri "net use" kullan�larak mount edilir.
logon script = SAMBA.BAT

#====================== Payla��m Tan�mlamalar� ========================#

# Her kullan�c�n�n ki�issel dizini
# �nite P:

[homes]
comment = Home Directories
browseable = no
writable = yes
readonly = no
force create mode = 0700
create mode = 0700
force directory mode = 0700
directory mode = 700

#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
# Temporal dosyalar i�in dizin:
# �nite T:

[tmp]
comment = Tempora Files
path = /tmp
readonly = no
public = yes
writable = yes
force create mode = 0777
create mode = 0777
force directory mode = 0777
directory mode = 0777

#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
# Sunucudaki CD-ROM
# �nite L:

[cdrom]
comment = CD-ROM
path = /mnt/cdrom
public = yes
writable = no

#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
# Grup, /home/grp.name_group ya g�re
# /home/user/group /home/grp.name_group a bir ba�lant�d�r
# grp.name_group 770 izinine sahiptir
# �nite G:

[group]
comment = Directory of Group
path = /home/%u/group
writable = yes
readonly = no
force create mode = 0770
create mode = 0770
force directory mode = 0770
directory mode = 0770

#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
# Bu �nite uygulamalar�, y�klemeyi, yaz�l�m�,
# ortak yaz�l�m� vs... saklamak i�indir.
# /net ve /net/install un izinleri 755, dir: burada yetkinkullan�c� dosya sahibidir.
# �nite N:

[net]
comment = Directory Net
path = /net
writable = yes
readonly = no
force create mode = 0750
create mode = 0750
force directory mode = 0750
directory mode = 0750

#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#
[netlogon]
comment = Logon Services in the Network
path = /etc/samba/netlogon
guest ok = yes
writable = no
locking = no
public = no
browseable = yes
share modes = no

#------------------------------------------------------------------------------------------------------------#

#============================================================#

 

Son De�erlendirmeler

Samba paketi ve Linux i�in di�er ara�lar g�nden g�ne geli�mektedir. Dolay�s�yla burada anlat�lan bir k�s�m ayr�nt� ge�erlili�ini yitirecektir. Samban�n geli�imi esnas�nda daha iyi bir yap�ya ula�mak i�in yap�land�r�m dosyalar�ndaki baz� parametre adlar� de�i�ti.

E�er SAMBA yap�land�r�m� s�ras�nda bilinmeyen parametreler ile ilgili baz� hata mesajlar� al�rsan�z; sorunu ��zmek i�in iiki basit olas�l�k �nerece�im:

 

Kaynaklar: Kaynak�a ve Yaz�l�m Ara�lar�

 

Yay�m Hakk� Notlar�:

SAMBA GPL lisans� alt�nda �retilmi� bir �r�nd�r.
Linux Linus Torvalds'a tescillidir.
Solaris i�letim sistemidir ve Sun Microsystems'a tescillidir.
MS Windows i�letim sistemidir ve Microsoft'a tescillidir.
SAMBA kullan�m� Microsoft lisans �cretleri �demekten b�y�k oranda bizi kurtar�r.

 

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Her yaz� kendi g�r�� bildirim sayfas�na sahiptir. Bu sayfaya yorumlar�n�z� yazabilir ve di�er okuyucular�n yorumlar�na bakabilirsiniz.
 talkback page 

G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Sebastian Sasías, FDL
LinuxFocus.org
�eviri bilgisi:
es --> -- : Sebastian Sasías <sasias(at)linuxmail(dot)org>
es --> en: Sebastian Sasías <sasias(at)linuxmail(dot)org>
en --> tr: O�uzhan Ceylan <oguzhan(at)be.itu.edu.tr>

2002-10-31, generated by lfparser version 2.31