|
|
Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English Deutsch Francais Italiano Nederlands Turkce |
Tjabo Kloppenburg (homepage) Yazar hakk�nda: Ben 1996 y�l�nda bu hastal��a yakaland�m. Slckware 3.1 :-) Python, Perl, Gawk vs betik programlar� yazmaktan ho�lan�yorum ve �e�itli ayg�tlar� ba�latmak ilgimi �ekiyor. T�rk�e'ye �eviri: Erdal Mutlu <erdal(at)linuxfocus.org> ��erik:
|
De�i�tirilmi� Knoppix Linux ile 8cm'lik �oklu a��l��l� CD�zet:
LinuxFocus'daki baz� yaz�lar� okuduktan ve �nternet'teki
sayfalarda gezindikten sonra sistemi g�venilir �ekilde ba�latabilen CD'ler,
vir�ss�z a��l�� diski ba�latmak, tek dikli Linux
diskleri veya uyarlanm�� knoppix sistemi haz�rlama y�ntemi buldum. |
Temel Linux bilgisine sahip oldu�unuzu ve CD yazman�n nas�l
yap�ld���n� bildi�inizi varsay�yorum. Okunup yaz�labilen CD yazabilen bir CD s�r�c�s�ne
de sahip olman�z gerekir. Bu iyi olur, ��nk� insanlar yapt�klar�
hatalardan daha iyi ��reniyorlar... Okunup yaz�labilen CD'lere,
8cm'lik CD-R'ler ve birka� y�z MB bo� alana sahip �al��an bir Linux
sisteme de sahip olman�z gerekir.
Sonralar�, knoppix'i uyarlama s�ras�nda, paketleri �nternet'ten
indirebilmek i�in bir �nternet ba�lant�s�na gereksinim duyacaks�n�z.
E�er, yerel bir Debian yans� y�resi sunacak nfs veya samba'n�n nas�l yap�land�r�ld���n�
biliyorsan�z, o zaman h�zl� bir �nternet ba�lant�s�na gerek
duyacaks�n�z. Son olarak da, paket y�kleme ve kald�rma gibi
Debian bilgisine sahip olman�z veya yard�m alabilece�iniz bir arkada�
yada IRC kanal�na sahip olman�z gerekecektir. Bir de loopback (geri
y�nlendir) ayg�t�n�n nas�l kullan�ld���n� bilmeniz gerekir.
CD'lerden sistem a�makla, disket s�r�c�s�nden veya
diskten sistemi a�mak benzerlik g�stermektedir.
Diskten bir�eyler belle�e y�klenmekte ve ba�lat�lmaktad�r.
�lk zamanlarda CD'ler sistemleri ba�latmak amac�yla
d���n�lmemi�ti ve donan�m yaz�l�mc�lar� �e�itli sihirler
kullanarak bu i�i yapmaktayd�: Baz� �reticilere �zg� BIOS
de�i�iklikleri yapt�ktan sonra, "el torito" standard�n�
tan�mlad�lar.
A��l�� disk imgesini (image) i�eren CD'de bir veri yap�s�
tan�mlamakta ve bellekteki disket s�r�c�s�n� taklit edecek,
BIOS'da bu veri yap�s�n� belle�e y�kleyebilecek bir kod
tan�mlamaktad�r. Belle�e y�kledikten sonra herhangi bir
disk gibi sistemi a�maktad�r.
Bir disket taklintlendirmesiyle, 1.44MB'lik veya siz her ne kadar
g�rmediyseniz de BIOS kullanabildi�i i�in 2.44MB'lik a��l�� disketi
bile olu�turulabilir. CD'den sistemi a�mak istedi�imizde 2.88MB'lik
yerle s�n�rl� de�iliz, loopback ayg�t� ve baz� ara�lar
kullanarak bir a��l�� imgesi olu�turmam�z yeterlidir.
Tek bir disk hen�z �oklu a��l�� diski anlam�na gelmemektedir.
Di�er dosya sistemlerindeki a��l�� imgelerini y�kleyebilecek ve
ba�latabilecek bir araca gereksinim vard�r. Bunun i�in Boot-Scriptor
bize yard�mc� olacakt�r. Boot-Scriptor ile CD'den bir y�kleyici (loader)
arac�l���yla (Evet, disk taklitlendiricisi (emulation) olmadan da bu olas�d�r.)
a��l�� yap�lacak ve men�den istenilen disk imgesi se�ilebilecektir.
Boot-Scriptor biraz sihir yaparak, disket s�r�c�s�ndeki bir disket
gibi, imgeyi bir disket taklitlendiricisine y�kleyecektir.
Bunlar, Windows'un �e�itli s�r�mlerinin a��l�� imgeleri,
NT ge�i�s�zc��� de�i�tiricisi, k���k Linux da��t�mlar� veya
orta boyutlu bir knoppix sistemini a�an bir knoppix a��l��
diski gibi, a��l�� diskleri olabilir.
CD'nin yap�s�n� olu�turmam�z i�in yeteri kadar
bo� yere sahip bir dizine gereksinimimiz vard�r.
"/data
" dizininde yeterince bo� yer
oldu�unu var say�yorum. Projemizin temel dizini
"/data/mboot
" olabilir. Bu dizinin
i�inde CD'nin verilerinin yer ald��� "toolcd/
"
dizini ile vir�s taray�c�lar� gibi ara�lar�n as�llar�n�n
yer ald��� "/archive
" dizinini yaratt�m.
Ar�if ve INI dosyalar�n� Boot-Scriptor (bootscriptor.org)
adresinde elde edebilirsiniz. Belgeler ar�ivde yer almad���ndan,
onlara saedece sanaldoku sayfas�ndan ula�abilirsiniz.
Boot-Scriptor CD'de, bir y�kleyicinin yer ald��� kendi
"bscript/
" dizini, bir grafik dosyas� (Bu dosya
se�imliktir. Belgelere bak�n�z.) ile "bscript.ini
"
ad�nda bir dosyaya gereksinim duymaktad�r.
Dosyada, "print
", bir tu�a bas�l�nca "onkey
"
ve a��l�� disk imgesi "memdisk
" gibi,
basic programlama diline benzeyen komutlarla bir men�
olu�turulmaktad�r.
A�a��daki basit �rne�e bir g�z at�n ve kendi ini dosyan�z� yaz�n:
print "\ac\c0e--=> my multi boot cdrom with linux <=--" print "F1 Bootdisk1" print " w warm reboot" MenuLoop: onkey f1 goto bootDisk1 onkey w reboot warm goto MenuLoop bootDisk1: memdisk \images\boot1.img
Daha bir�ok komut vard�r. Boot-Scriptor'un belgelerini kopyalay�n ve CD'nin dizin yap�s� i�erisinde bir yere yerle�tirin. Temel komutlar� ilk �renirken bu belgelere gereksinim duyacaks�n�z.
CD ile olan ilk denememiz i�in Windows a��l��
diski, lilo yarat�lan Linux a��l�� diski veya
HAL ya da TomsRtBt (2.88MB) gibi tek disklik Linux
sistemlerinden biri gibi bir a��l�� diskine gereksinimimiz vard�r.
�nternet'te bir arama yapman�z yeterlidir.
Diskten bir disk imge dosyas� olu�turmak i�in dd komutu
kullan�lmaktad�r:
( disketi disket s�r�c�s�ne tak�n ) # cd /data/mboot/toolcd # mkdir images (disk imgeleri i�in ayr�lm�� dizin) # dd if=/dev/fd0 of=images/boot1.img
"mkisofs" program�n�n a��l�� y�kleyicisinin d�zg�n
y�klenmesini sa�layan "-b" se�ene�i vard�r.
"-b" se�ene�ine verilen yoltan�m�, CD i�in olan taban
dizine ("toolcd/
") g�re g�receli olarak
verilmektedir:
# cd /data/mboot # mkisofs -r -o iso.01 -b bscript/loader.bin \ -no-emul-boot -boot-load-size 4 toolcd
bscript.ini
" dosyas�nda yapaca��n�z tek bir
karakter hatas� bile, yeni yaz�lan CD'nizin ��pe at�lmas�
ile sonu�lan�r. Bu y�zden siz siz olun defalarca yaz�labilen
CD-RW'lere yaz�n :-).dev
,
yani ayg�t parametresini belirlemek gerekir.
Var olan ayg�tlar� g�rebilmek i�in"cdrecord -scanbus
"
komutu kullan�labilir. E�er, hi� bir ayg�t g�z�kmediyse,
"modprobe ide-scsi
" komutuyla s�zgelimi
"ide-scsi
" ayg�t s�r�c�s� mod�l�n� y�klemeyip
tekrar deneyebilirsiniz.# cdrecord -scanbus Cdrecord 1.10 (i686-pc-linux-gnu) (C) 1995-2001 J. Schilling Linux sg driver version: 3.1.22 Using libscg version 'schily-0.5' scsibus0: 0,0,0 0) 'LG ' 'CD-RW CED-8083B ' '1.05' Removable CD-ROM ... # cdrecord -v dev=0,0,0 speed=32 iso.01
"mkisofs
" komutlunda parametre say�s�
fazla oldu�undan, hata yapma veya bir �eyi unutma olas�l���
olduk�a y�ksektir. "cdrecord
" da do�ru
parametrelere gereksinim duydu�u i�in, en iyisi bir betik veya
Makefile kullanmaktad�r. Biz Makefile kullanaca��z. Bunun i�in
e�er sisteminzide y�kl� de�il ise, her yaz�l�mc�n�n kullanabilmesi
gerek "make
" program�n� y�kleyin.
Makefile dosyas�n� "mboot/
" dizine bir ba�lant�
yaparak, CD dizin yap�s�nda bir yerde olu�turaca��z.
CD olu�turmada kullan�lan her�eyi CD'ye yerle�tirmek,
diskinizde dosyalar olmasa bile yeni ve hatta daha iyi bir
CD olu�turman�zda ve bir yedekleme arac� olarak da kullanabilmenizde
i�e yarayabilir.
Makefile dosyan�z basit olabilir. ��te bir �rnek:
BASE = toolcd DEV = 0,0,0 SPEED = 4 VERSION = 01 ISO = iso.$(BASE).$(VERSION) OPTIONS= -b bscript/loader.bin -no-emul-boot -boot-load-size 4 blank: cdrecord -v dev=$(DEV) blank=fast blankall: cdrecord -v dev=$(DEV) blank=all iso: echo "deleting ~ files:" @find $(BASE) -name "*~" -exec rm {} \; echo "creating iso file:" @mkisofs -r -o $(ISO) $(OPTIONS) $(BASE) @echo ls -al $(ISO) burn: cdrecord -v dev=$(DEV) speed=$(SPEED) $(ISO)
/data/mboot/toolcd/scripts
"
gibi bir dizin iyi olur. Bunu sembolik ba�lant� ile "/data/mboot/Makefile
"
olarak ba�layaca��z:
# cd /data/mboot # ln -s toolcd/scripts/Makefile Makefile
mboot/
"
dizinindeyken sadece a�a��daki basit �� komutu �al��t�rman�z
yeterlidi:# make blank # make iso # make burnBu daha iyi, �yle de�il mi?
Daha fazla a��l�� disklerini kendi bilgisayar�n�zda veya
�nternette bulabilirsiniz. Ancak, �nternet'ten indirdi�iniz
diskte ger�ekten nelerin oldu�unu bilemeyeceksiniz.
Bu y�zden, belli bir a��l�� diski kullanmak istedi�inizde,
bununla ilgili birilerininin sorun ya�ay�p ya�amad���n�
google gibi �nternet arama motorlar�ndan yararlanmakta yarar
vard�r. Ayr�ca, bu diski bir vir�s taramadan ge�irmeniz de iyi
olur.
Baz� a��l�� disklerini
www.bootdisk.com
sanaldoku y�resinden ald�m. Diskler �ngilizce olup, �o�unda
CD deste�i vard�r. CD'den bir vir�s taramas�
veya BIOS g�ncellemesi yapabilirsiniz. K���k yer kaplayan
ve b�ylece bir BIOS y�kleyicisi i�in yeteri kadar yer sa�layan
"drdflash" a��l�� imgesini ger�ekten �ok be�eniyorum.
BIOS y�kleyicisine sahip olmak i�in, Dos'ta "rawrite
"
Linux'ta da "dd
" program�n� kullanarak birka� dakika
�erisinde bir a��l�� disk imgesi olu�turman�z yeterli olacakt�r.
Bir LAN (Yerel A�) kutlamas�ndayd�m ve bir grup Linux uzman�n�n
bir BIOS g�ncelleme a��l�� disketi olu�turmak i�in ne kadar zaman
harcad�klar�n� g�rd�m :-)
Not: "rawrite.exe
" program�n� bir�ok
bilinen Linux da��t�mlar�n�n CD'lerinde bulabilirsiniz.
Elinizdeki 8cm'lik k���k, ama kullan��l� CD ile
heryerde kullanabilece�iniz temiz bir a��l�� disikine sahip oluyorsunuz.
CD i�erisine bir vir�s taray�c�s� neden koymayas�n�z?
Ben, F-Secure adresinden
"F-Prot" vir�s taray�c�s�n� se�tim. Hem Linux ve hem de Dos i�in
indirebilece�iniz paras�z s�r�mleri vard�r.
Buradaki tek sorun, CD'de yer alan vir�s tan�mlamalar�n� g�ncellemektir.
8cm'lik CD-RW'lardakn s�z edildi�ini duymu�tum, ama sat�ld���n�
hi� g�rmedim. �ok k�t�. Ba�k bir ��z�m, 8cm'lik CD'mizden
k���k bir Linux sistemi �al��t�rmak ve vir�s tan�mlamalar�n� �nternet �zerinde
indirmektir.
F-Prot ile ilgili a�a��daki iki sorunla kar�� kar��ya geldim:
E�er, hen�z
Knoppix'i
bilmiyorsan�z, ona bir g�z at�n derim! Bu 2-3 GB'lik yaz�l�m
i�eren ve 650MB'lik tek bir CD'den do�rudan �al��an ve
�e�itli donan�m alg�lama ara�lar�yla donat�lm�� bir Linux
sistemidir. Ancak, bizim k���k CD'mize s��mamaktad�r.
Ancak, hemen a�lamaya ba�lamay�n, ��nk� knoppix'i veya
onun t�revi olan ba�ka bir sistemi yeniden olu�turmak olas�d�r.
Gereksinimleriniz, temel Debian bilgisi ile diskinizde daha
fazla yerdir.
2-3GB'lik yaz�l�mlar� 650MB'lik bir CD'ye yerle�tirebilmek i�in,
Knoppix biraz sihirden yararlanmaktad�r: Dosya sistemi
"/KNOPPIX/KNOPPIX
" ad�ndaki bir dosya olarak
s�k��t�r�lm�� bi�imde saklanmakta ve a��l�� disketi diski (
Asl�nda bu, "mkisofs
" program�n� "-b
"
se�ene�i ile �al��t�r�ld���nda kullan�lan a��l�� disk imgesi
i�eri�inin bulundu�u dosyad�r.) ile
sistemin a��l���nda init s�reci taraf�ndan sisteme ba�lanmaktad�r.
Knoppix CD'sinde "/KNOPPIX
" dizininde bulunan
ve Knoppix CD'si yarat�lmas�nda kullan�lan a��l�� diski imgesi
"boot.img
" dosyas�d�r.
Knoppix'in veya Linux'un a��l�� s�recinin �al��t���n� anlayabilmek
i�in, Knoppix a��l�� diski imgesini loop ayg�t� arac�l��� ile
sisteme ba�laman�z� �neririm.
Daha fazla bilgi edinebilmek i�in, �nternet'te "bootdisk howto"
(a��l�� diski nas�l belgesi) aramas� yap�n.
Disk imgesinde bulabilece�iniz dosyalardan biri ".gz"
uzant�l� olan ve i�inde dosya sistemi imgesi olan s�k��t�r�lm�� bir dosyad�r.
Bu, sistemin a��l�� s�recinin ba�lar�ndaki ilk ramdisk (Ge�ici
bellekteki disk) olan ramdisk dosya sistemidir.
Knoppix a��l��� s�ras�nda olanlar �unlard�r: ISO dosyas�na yaz�lm��
olan "boot.img" dosyas�, ilk ramdiski y�kleyecek olan
Linux �ekirde�ini taklitlendirilmi� disket diskinden y�klemektedir.
linuxrc s�reci "cloop.o" s�r�c� mod�l�n� y�klemekte ve
ba�l� t�m sistemlerde "/KNOPPIX/KNOPPIX" dosyas�n� aramaktad�r.
Evet, buna g�re s�k��t�r�lm�� Knoppix'i diskinizden y�klemek
olas� olmal�d�r. Ama ben bunu hi� denemedim.
S�k��t�r�lm�� dosya sisteminin oldu�u ayg�t� bulur bulmaz,
sisteme ba�lamakta ve donan�m alg�lamalar gibi di�er �eyler
ba�lamaktad�r.
Disket diski "boot.img" i�in nereden (ayg�ttan, taklitlendirmeden vs) a��ld���n�n �nemi
yoktur. Dolay�s�yla onu �oklu a��l�� CD'mize uyarlamamam�z kolay
say�l�r: "boot.img" dosyas�n� "images/
" dizinine
kopyalay�n ve "bscript.ini
" dosyas�na bir tu� (hot key)
ekleyin.
Knoppix as�l CD'sinin s��as� bizim 8cm'likten
CD'den �ok fazlad�r. Unutmay�n ki bizim s��am�z sadece 183MB'dir.
Bir s�r� �eyi silmemiz gerekir, bu da �ok i� demektir.
Ba�kas�n�n yapt��� bir �al��madan neden yararlanmayal�m?
Knoppix
uyarlamalar� sayfas�nda, as�l Knoppix'in de�i�tirilmi�
s�r�mleri vard�r. Bunlardan baz�lar�n�n boyutlar� s�k��t�r�lm��
olarak 50 ila 60 MB'ye kadar olmaktad�r. Ben, "Model_k"
se�tim. Bundan kullan�c� grafik aray�z� yok ve �ngilizce d���ndaki
dil deste�i yoktur. Belkide "Damn Small Linux" daha iyidir...
Ben, yeniden uyarlama s�recini �ok ayr�nt�l� olarak a��klayan
Sunil Thomas Thonikuzhiyil
taraf�ndan yaz�lm�� k�lavuzdan yararland�m.
A��l�� �ekirde�i ve ramdisk'i de�i�tirmek istiyorsan�z,
k�lavuzu okuman�z� �neririm. Ama bizim k���k CD'miz i�in,
"Model_k" veya benzer k���k sistemler i�in b�t�n bu
i�lemlere genelde pek gerek kalmaz.
Knoppix'in uyarlamas�n� gerektiren �ey, onun tam �al��an bir
Debian sistemi oldu�u i�in yaz�labilir bir dosya sistemine
gerek duymas�d�r, ama bizim CD'miz sadece okunabilirdir:)
Uyarlama s�ras�nda en �ok yap�lan i�lem paket y�klemek ve
kald�rmakt�r. �ok fazla bir sihir yok.
Knoppix sistemini de�i�tirebilmek i�in �nce onu a�mak veya �al��t�rmak
gerekir. Ondan sonra a�a��daki ad�mlar�n yap�lmas� gerekir:
# mkdir /1 # mount -t ext2 /dev/hda<n> /1 # cp -Rp /KNOPPIX /1
# chroot /1/KNOPPIX # mount -t proc /proc proc
# (A�'da DHCP sunucusu yoksa, ifconfig komutunu kullanarak a� # yap�land�r�lmas� yap�n.) # (DHCP yoksa, ad sunucusunu (nameserver) belirleyin. # "/etc/resolv.conf" ba�lant�s�n� kald�r�n ve kendi dosyan�z� olu�turun.)
# apt-get install joe (Model_k 1.2 comes without editor :) ) # ...
# (E�er, /etc/resolv.conf dosyas�n� de�i�tirdiyseniz, onu silin ve # sembolik ba�lant�y� ekleyin.) # # umount /proc # exit
/KNOPPIX/KNOPPIX
" dosyas�n�
"cloop
" ile ba�lamaktad�r.
"loop
" komutunun dosya sistemi ba�lamada
kullan�ld���n� biliyoruz. "cloop
"
ise, "loop
" un s�k��t�rma ve a�ma �zelli�ine
sahiptir. Dolay�s�yla, "mkisofs
" ile bir dosya
sistemi yaratmal� ve knoppix'in a�a��daki �zel programla onu s�k��t�rmal�d�r:create_compressed_fs
":
# mkisofs -R /1/KNOPPIX | create_compressed_fs - 65536 > /1/KNOPPIX.2
G�r�ld��� gibi "mkisofs" komutunun ��kt�s�n� do�rudan
s�k��t�rma arac�na y�nenlidiyoruz. As�l KNOPPIX
dosyan�z�n bkopyas�n� almay� unutmay�n ve olu�an
"KNOPPIX.2
" dosyas�n� CD dizin yap�s�ndaki
"KNOPPIX/KNOPPIX
" dosyas� olarak kopyalay�n.
�imdi yeni bir CD'ye yaz�n ve "yeni" knoppix t�revi
sisteminizi bir deneyin.
�e�itli durumlarda bize yard�mc� olacak �oklu a��l��l�
CD yaratman�n uygun ara�lar kullan�ld���nda �ok da zor
olmad���n� g�rd�k. Biz tekerleyi yeniden ke�if etmedik,
tersine ba�kalar�n�n ke�if etti�i tekerlekleri
kulland�k ve biraz da sihir katt�k.
Her�eyi CD'ye yerle�tirdik. B�ylece, gerekti�inde
sadece CD'deki verileri kullanarak CD yeniden uyarlanabilir.
Umar�m k���k yaz�m ho�unuza gitmi�tir.
G�r��mek �zere!
|
G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Tjabo Kloppenburg, FDL LinuxFocus.org |
�eviri bilgisi:
|
2004-07-18, generated by lfparser version 2.43