[LinuxFocus-icon]
<--  | Ana Sayfa  | Eri�imd�zeni  | ��indekiler  | Arama

Duyumlar | Belgelikler | Ba�lant�lar | LF Nedir
Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English  Deutsch  Francais  Italiano  Nederlands  Turkce  

[Photo of the Author]
Tjabo Kloppenburg (homepage)

Yazar hakk�nda:

Ben 1996 y�l�nda bu hastal��a yakaland�m. Slckware 3.1 :-) Python, Perl, Gawk vs betik programlar� yazmaktan ho�lan�yorum ve �e�itli ayg�tlar� ba�latmak ilgimi �ekiyor.



T�rk�e'ye �eviri:
Erdal Mutlu <erdal(at)linuxfocus.org>

��erik:

 

De�i�tirilmi� Knoppix Linux ile 8cm'lik �oklu a��l��l� CD

[Illustration]

�zet:

LinuxFocus'daki baz� yaz�lar� okuduktan ve �nternet'teki sayfalarda gezindikten sonra sistemi g�venilir �ekilde ba�latabilen CD'ler, vir�ss�z a��l�� diski ba�latmak, tek dikli Linux diskleri veya uyarlanm�� knoppix sistemi haz�rlama y�ntemi buldum.
�e�itli durumlarda yararl� olabilecek, her cebe s��abilen, 8cm lik bir CD'ye yaz�lan 183MB'lik bir sistemdir.


_________________ _________________ _________________

 

�nko�ullar

Temel Linux bilgisine sahip oldu�unuzu ve CD yazman�n nas�l yap�ld���n� bildi�inizi varsay�yorum. Okunup yaz�labilen CD yazabilen bir CD s�r�c�s�ne de sahip olman�z gerekir. Bu iyi olur, ��nk� insanlar yapt�klar� hatalardan daha iyi ��reniyorlar... Okunup yaz�labilen CD'lere, 8cm'lik CD-R'ler ve birka� y�z MB bo� alana sahip �al��an bir Linux sisteme de sahip olman�z gerekir.
Sonralar�, knoppix'i uyarlama s�ras�nda, paketleri �nternet'ten indirebilmek i�in bir �nternet ba�lant�s�na gereksinim duyacaks�n�z. E�er, yerel bir Debian yans� y�resi sunacak nfs veya samba'n�n nas�l yap�land�r�ld���n� biliyorsan�z, o zaman h�zl� bir �nternet ba�lant�s�na gerek duyacaks�n�z. Son olarak da, paket y�kleme ve kald�rma gibi Debian bilgisine sahip olman�z veya yard�m alabilece�iniz bir arkada� yada IRC kanal�na sahip olman�z gerekecektir. Bir de loopback (geri y�nlendir) ayg�t�n�n nas�l kullan�ld���n� bilmeniz gerekir.

 

Temeller

CD'lerden sistem a�makla, disket s�r�c�s�nden veya diskten sistemi a�mak benzerlik g�stermektedir. Diskten bir�eyler belle�e y�klenmekte ve ba�lat�lmaktad�r. �lk zamanlarda CD'ler sistemleri ba�latmak amac�yla d���n�lmemi�ti ve donan�m yaz�l�mc�lar� �e�itli sihirler kullanarak bu i�i yapmaktayd�: Baz� �reticilere �zg� BIOS de�i�iklikleri yapt�ktan sonra, "el torito" standard�n� tan�mlad�lar.

A��l�� disk imgesini (image) i�eren CD'de bir veri yap�s� tan�mlamakta ve bellekteki disket s�r�c�s�n� taklit edecek, BIOS'da bu veri yap�s�n� belle�e y�kleyebilecek bir kod tan�mlamaktad�r. Belle�e y�kledikten sonra herhangi bir disk gibi sistemi a�maktad�r.

Bir disket taklintlendirmesiyle, 1.44MB'lik veya siz her ne kadar g�rmediyseniz de BIOS kullanabildi�i i�in 2.44MB'lik a��l�� disketi bile olu�turulabilir. CD'den sistemi a�mak istedi�imizde 2.88MB'lik yerle s�n�rl� de�iliz, loopback ayg�t� ve baz� ara�lar kullanarak bir a��l�� imgesi olu�turmam�z yeterlidir.

Tek bir disk hen�z �oklu a��l�� diski anlam�na gelmemektedir. Di�er dosya sistemlerindeki a��l�� imgelerini y�kleyebilecek ve ba�latabilecek bir araca gereksinim vard�r. Bunun i�in Boot-Scriptor bize yard�mc� olacakt�r. Boot-Scriptor ile CD'den bir y�kleyici (loader) arac�l���yla (Evet, disk taklitlendiricisi (emulation) olmadan da bu olas�d�r.) a��l�� yap�lacak ve men�den istenilen disk imgesi se�ilebilecektir. Boot-Scriptor biraz sihir yaparak, disket s�r�c�s�ndeki bir disket gibi, imgeyi bir disket taklitlendiricisine y�kleyecektir.

Bunlar, Windows'un �e�itli s�r�mlerinin a��l�� imgeleri, NT ge�i�s�zc��� de�i�tiricisi, k���k Linux da��t�mlar� veya orta boyutlu bir knoppix sistemini a�an bir knoppix a��l�� diski gibi, a��l�� diskleri olabilir.

 

Bu kadar konu�ma yeter, �imdi ba�layal�m

CD'nin yap�s�n� olu�turmam�z i�in yeteri kadar bo� yere sahip bir dizine gereksinimimiz vard�r. "/data" dizininde yeterince bo� yer oldu�unu var say�yorum. Projemizin temel dizini "/data/mboot" olabilir. Bu dizinin i�inde CD'nin verilerinin yer ald��� "toolcd/" dizini ile vir�s taray�c�lar� gibi ara�lar�n as�llar�n�n yer ald��� "/archive" dizinini yaratt�m.

 

A��l�� beti�i ile a��l�� men�z�

Ar�if ve INI dosyalar�n� Boot-Scriptor (bootscriptor.org) adresinde elde edebilirsiniz. Belgeler ar�ivde yer almad���ndan, onlara saedece sanaldoku sayfas�ndan ula�abilirsiniz.

Boot-Scriptor CD'de, bir y�kleyicinin yer ald��� kendi "bscript/" dizini, bir grafik dosyas� (Bu dosya se�imliktir. Belgelere bak�n�z.) ile "bscript.ini" ad�nda bir dosyaya gereksinim duymaktad�r.
Dosyada, "print", bir tu�a bas�l�nca "onkey" ve a��l�� disk imgesi "memdisk" gibi, basic programlama diline benzeyen komutlarla bir men� olu�turulmaktad�r.

A�a��daki basit �rne�e bir g�z at�n ve kendi ini dosyan�z� yaz�n:

print "\ac\c0e--=> my multi boot cdrom with linux <=--"
print "F1 Bootdisk1"
print " w warm reboot"

MenuLoop:
onkey f1 goto bootDisk1
onkey w reboot warm
goto MenuLoop

bootDisk1:
memdisk \images\boot1.img

Daha bir�ok komut vard�r. Boot-Scriptor'un belgelerini kopyalay�n ve CD'nin dizin yap�s� i�erisinde bir yere yerle�tirin. Temel komutlar� ilk �renirken bu belgelere gereksinim duyacaks�n�z.

 

A��l�� diskleri nas�l yarat�l�r?

CD ile olan ilk denememiz i�in Windows a��l�� diski, lilo yarat�lan Linux a��l�� diski veya HAL ya da TomsRtBt (2.88MB) gibi tek disklik Linux sistemlerinden biri gibi bir a��l�� diskine gereksinimimiz vard�r. �nternet'te bir arama yapman�z yeterlidir.

Diskten bir disk imge dosyas� olu�turmak i�in dd komutu kullan�lmaktad�r:

  ( disketi disket s�r�c�s�ne tak�n )
  # cd /data/mboot/toolcd
  # mkdir images         (disk imgeleri i�in ayr�lm�� dizin)
  # dd if=/dev/fd0 of=images/boot1.img
 

�imdi ISO dosyas�n� yaratal�m ve CD'ye yazal�m

"mkisofs" program�n�n a��l�� y�kleyicisinin d�zg�n y�klenmesini sa�layan "-b" se�ene�i vard�r. "-b" se�ene�ine verilen yoltan�m�, CD i�in olan taban dizine ("toolcd/") g�re g�receli olarak verilmektedir:

# cd /data/mboot
# mkisofs -r -o iso.01 -b bscript/loader.bin \
          -no-emul-boot -boot-load-size 4 toolcd

�imdi, geriye kalan tek �ey var: ISO dosyas�n� CD-RW'a yazmakt�r. Dosyay� CD-R, tek bir defa yaz�labilir CD'ye de yazabilirsiniz. Ancak, "bscript.ini" dosyas�nda yapaca��n�z tek bir karakter hatas� bile, yeni yaz�lan CD'nizin ��pe at�lmas� ile sonu�lan�r. Bu y�zden siz siz olun defalarca yaz�labilen CD-RW'lere yaz�n :-).

Kay�t i�leminden �nce CD yaz�c�s�na verilecek dev, yani ayg�t parametresini belirlemek gerekir. Var olan ayg�tlar� g�rebilmek i�in"cdrecord -scanbus" komutu kullan�labilir. E�er, hi� bir ayg�t g�z�kmediyse, "modprobe ide-scsi" komutuyla s�zgelimi "ide-scsi" ayg�t s�r�c�s� mod�l�n� y�klemeyip tekrar deneyebilirsiniz.

A�a��daki �rnekte 0,0,0 ayg�t numaras�na sahip CD-RW s�r�c�s�ne, olu�turdu�umuz ISO dosyas�n� yazd�rabiliriz:
# cdrecord -scanbus
Cdrecord 1.10 (i686-pc-linux-gnu) (C) 1995-2001 J. Schilling
Linux sg driver version: 3.1.22
Using libscg version 'schily-0.5'
scsibus0:
  0,0,0   0) 'LG   ' 'CD-RW CED-8083B ' '1.05' Removable CD-ROM
  ...

# cdrecord -v dev=0,0,0 speed=32 iso.01

Baz� CD-RW'lerin h�zlar� (4 gibi) d���kt�r. Ama bunun bir �nemi yok, ��nk� "cdrecord" CD-RW ayg�t�n�n �zelliklerini okumakta ve olas� en b�y�k de�eri (32) kullanmaktad�r.

CD yaz�m i�lemi sona erdi�inde, CD'den sistemi a�may� deneyebilirsiniz.

 

Makefile dosyas� kullanmak

"mkisofs" komutlunda parametre say�s� fazla oldu�undan, hata yapma veya bir �eyi unutma olas�l��� olduk�a y�ksektir. "cdrecord" da do�ru parametrelere gereksinim duydu�u i�in, en iyisi bir betik veya Makefile kullanmaktad�r. Biz Makefile kullanaca��z. Bunun i�in e�er sisteminzide y�kl� de�il ise, her yaz�l�mc�n�n kullanabilmesi gerek "make" program�n� y�kleyin.

Makefile dosyas�n� "mboot/" dizine bir ba�lant� yaparak, CD dizin yap�s�nda bir yerde olu�turaca��z. CD olu�turmada kullan�lan her�eyi CD'ye yerle�tirmek, diskinizde dosyalar olmasa bile yeni ve hatta daha iyi bir CD olu�turman�zda ve bir yedekleme arac� olarak da kullanabilmenizde i�e yarayabilir.

Makefile dosyan�z basit olabilir. ��te bir �rnek:

BASE = toolcd
DEV = 0,0,0
SPEED = 4
VERSION = 01
ISO = iso.$(BASE).$(VERSION)
OPTIONS= -b bscript/loader.bin -no-emul-boot -boot-load-size 4

blank:
    cdrecord -v dev=$(DEV) blank=fast

blankall:
    cdrecord -v dev=$(DEV) blank=all

iso:
    echo "deleting ~ files:"
    @find $(BASE) -name "*~" -exec rm {} \;
    echo "creating iso file:"
    @mkisofs -r -o $(ISO) $(OPTIONS) $(BASE)
    @echo
    ls -al $(ISO)

burn:
    cdrecord -v dev=$(DEV) speed=$(SPEED) $(ISO)

Dosyadaki i�erleme TAB tu�uyla yap�lmal�d�r. Bunun i�in sak�n bo�luk kullanmay�n!

Daha �nce de s�yledi�im gibi Makefile dosyas�n�n CD dizin yap�s� i�inde bir yere yerle�tiriyoruz. "/data/mboot/toolcd/scripts" gibi bir dizin iyi olur. Bunu sembolik ba�lant� ile "/data/mboot/Makefile" olarak ba�layaca��z:
# cd /data/mboot
# ln -s toolcd/scripts/Makefile Makefile

A��l�� diskleri ve vir�s taray�c�lar� gibi de�i�iklikler yap�ld�ktan sonra, yeni bir CD olu�turmak i�in, "mboot/" dizinindeyken sadece a�a��daki basit �� komutu �al��t�rman�z yeterlidi:
# make blank
# make iso
# make burn
Bu daha iyi, �yle de�il mi?  

Daha fazla a��l�� diskleri

Daha fazla a��l�� disklerini kendi bilgisayar�n�zda veya �nternette bulabilirsiniz. Ancak, �nternet'ten indirdi�iniz diskte ger�ekten nelerin oldu�unu bilemeyeceksiniz. Bu y�zden, belli bir a��l�� diski kullanmak istedi�inizde, bununla ilgili birilerininin sorun ya�ay�p ya�amad���n� google gibi �nternet arama motorlar�ndan yararlanmakta yarar vard�r. Ayr�ca, bu diski bir vir�s taramadan ge�irmeniz de iyi olur.

Baz� a��l�� disklerini www.bootdisk.com sanaldoku y�resinden ald�m. Diskler �ngilizce olup, �o�unda CD deste�i vard�r. CD'den bir vir�s taramas� veya BIOS g�ncellemesi yapabilirsiniz. K���k yer kaplayan ve b�ylece bir BIOS y�kleyicisi i�in yeteri kadar yer sa�layan "drdflash" a��l�� imgesini ger�ekten �ok be�eniyorum. BIOS y�kleyicisine sahip olmak i�in, Dos'ta "rawrite" Linux'ta da "dd" program�n� kullanarak birka� dakika �erisinde bir a��l�� disk imgesi olu�turman�z yeterli olacakt�r. Bir LAN (Yerel A�) kutlamas�ndayd�m ve bir grup Linux uzman�n�n bir BIOS g�ncelleme a��l�� disketi olu�turmak i�in ne kadar zaman harcad�klar�n� g�rd�m :-)

Not: "rawrite.exe" program�n� bir�ok bilinen Linux da��t�mlar�n�n CD'lerinde bulabilirsiniz.

 

Daha fazla i�erik

Elinizdeki 8cm'lik k���k, ama kullan��l� CD ile heryerde kullanabilece�iniz temiz bir a��l�� disikine sahip oluyorsunuz. CD i�erisine bir vir�s taray�c�s� neden koymayas�n�z? Ben, F-Secure adresinden "F-Prot" vir�s taray�c�s�n� se�tim. Hem Linux ve hem de Dos i�in indirebilece�iniz paras�z s�r�mleri vard�r.

Buradaki tek sorun, CD'de yer alan vir�s tan�mlamalar�n� g�ncellemektir. 8cm'lik CD-RW'lardakn s�z edildi�ini duymu�tum, ama sat�ld���n� hi� g�rmedim. �ok k�t�. Ba�k bir ��z�m, 8cm'lik CD'mizden k���k bir Linux sistemi �al��t�rmak ve vir�s tan�mlamalar�n� �nternet �zerinde indirmektir.

F-Prot ile ilgili a�a��daki iki sorunla kar�� kar��ya geldim:

Sorunlara h�zl� ��z�m�m, ikili dosyay� 'fprot' ad�nda kopyalamak oldu :).

Yaz�n�n bundan sonraki k�sm� bir Linux da��t�m�n�n CD'mize uyarlanmas� ile ilgili olacakt�r. B�ylece, her t�r acil durumda kullanabilece�imiz sihirli bir araca sahip olaca��z.

 

Knoppix'i uyarlamak

E�er, hen�z Knoppix'i bilmiyorsan�z, ona bir g�z at�n derim! Bu 2-3 GB'lik yaz�l�m i�eren ve 650MB'lik tek bir CD'den do�rudan �al��an ve �e�itli donan�m alg�lama ara�lar�yla donat�lm�� bir Linux sistemidir. Ancak, bizim k���k CD'mize s��mamaktad�r.
Ancak, hemen a�lamaya ba�lamay�n, ��nk� knoppix'i veya onun t�revi olan ba�ka bir sistemi yeniden olu�turmak olas�d�r. Gereksinimleriniz, temel Debian bilgisi ile diskinizde daha fazla yerdir.

2-3GB'lik yaz�l�mlar� 650MB'lik bir CD'ye yerle�tirebilmek i�in, Knoppix biraz sihirden yararlanmaktad�r: Dosya sistemi "/KNOPPIX/KNOPPIX" ad�ndaki bir dosya olarak s�k��t�r�lm�� bi�imde saklanmakta ve a��l�� disketi diski ( Asl�nda bu, "mkisofs" program�n� "-b" se�ene�i ile �al��t�r�ld���nda kullan�lan a��l�� disk imgesi i�eri�inin bulundu�u dosyad�r.) ile sistemin a��l���nda init s�reci taraf�ndan sisteme ba�lanmaktad�r.

Knoppix CD'sinde "/KNOPPIX" dizininde bulunan ve Knoppix CD'si yarat�lmas�nda kullan�lan a��l�� diski imgesi "boot.img" dosyas�d�r.

Knoppix'in veya Linux'un a��l�� s�recinin �al��t���n� anlayabilmek i�in, Knoppix a��l�� diski imgesini loop ayg�t� arac�l��� ile sisteme ba�laman�z� �neririm. Daha fazla bilgi edinebilmek i�in, �nternet'te "bootdisk howto" (a��l�� diski nas�l belgesi) aramas� yap�n. Disk imgesinde bulabilece�iniz dosyalardan biri ".gz" uzant�l� olan ve i�inde dosya sistemi imgesi olan s�k��t�r�lm�� bir dosyad�r. Bu, sistemin a��l�� s�recinin ba�lar�ndaki ilk ramdisk (Ge�ici bellekteki disk) olan ramdisk dosya sistemidir.

Knoppix a��l��� s�ras�nda olanlar �unlard�r: ISO dosyas�na yaz�lm�� olan "boot.img" dosyas�, ilk ramdiski y�kleyecek olan Linux �ekirde�ini taklitlendirilmi� disket diskinden y�klemektedir. linuxrc s�reci "cloop.o" s�r�c� mod�l�n� y�klemekte ve ba�l� t�m sistemlerde "/KNOPPIX/KNOPPIX" dosyas�n� aramaktad�r. Evet, buna g�re s�k��t�r�lm�� Knoppix'i diskinizden y�klemek olas� olmal�d�r. Ama ben bunu hi� denemedim.
S�k��t�r�lm�� dosya sisteminin oldu�u ayg�t� bulur bulmaz, sisteme ba�lamakta ve donan�m alg�lamalar gibi di�er �eyler ba�lamaktad�r.

Disket diski "boot.img" i�in nereden (ayg�ttan, taklitlendirmeden vs) a��ld���n�n �nemi yoktur. Dolay�s�yla onu �oklu a��l�� CD'mize uyarlamamam�z kolay say�l�r: "boot.img" dosyas�n� "images/" dizinine kopyalay�n ve "bscript.ini" dosyas�na bir tu� (hot key) ekleyin.

 

Knoppix'i ayarlamak

Knoppix as�l CD'sinin s��as� bizim 8cm'likten CD'den �ok fazlad�r. Unutmay�n ki bizim s��am�z sadece 183MB'dir. Bir s�r� �eyi silmemiz gerekir, bu da �ok i� demektir. Ba�kas�n�n yapt��� bir �al��madan neden yararlanmayal�m? Knoppix uyarlamalar� sayfas�nda, as�l Knoppix'in de�i�tirilmi� s�r�mleri vard�r. Bunlardan baz�lar�n�n boyutlar� s�k��t�r�lm�� olarak 50 ila 60 MB'ye kadar olmaktad�r. Ben, "Model_k" se�tim. Bundan kullan�c� grafik aray�z� yok ve �ngilizce d���ndaki dil deste�i yoktur. Belkide "Damn Small Linux" daha iyidir...

Ben, yeniden uyarlama s�recini �ok ayr�nt�l� olarak a��klayan Sunil Thomas Thonikuzhiyil taraf�ndan yaz�lm�� k�lavuzdan yararland�m. A��l�� �ekirde�i ve ramdisk'i de�i�tirmek istiyorsan�z, k�lavuzu okuman�z� �neririm. Ama bizim k���k CD'miz i�in, "Model_k" veya benzer k���k sistemler i�in b�t�n bu i�lemlere genelde pek gerek kalmaz.

Knoppix'in uyarlamas�n� gerektiren �ey, onun tam �al��an bir Debian sistemi oldu�u i�in yaz�labilir bir dosya sistemine gerek duymas�d�r, ama bizim CD'miz sadece okunabilirdir:) Uyarlama s�ras�nda en �ok yap�lan i�lem paket y�klemek ve kald�rmakt�r. �ok fazla bir sihir yok.

Knoppix sistemini de�i�tirebilmek i�in �nce onu a�mak veya �al��t�rmak gerekir. Ondan sonra a�a��daki ad�mlar�n yap�lmas� gerekir:

Yeni s�k��t�r�lm�� dosya sistemi "/KNOPPIX/KNOPPIX" olarak CD'mizin dizin yap�s� i�erisine kopyalanmas� gerekir. Knoppix'in a��l�� s�reci bu dosyay� burada bulmas� gerekir.

�imdi Knoppix'i �al��t�r�n ve...:

Bir veri alan�n� sisteme ba�la ve dosyalar� kopyala:
# mkdir /1
# mount -t ext2 /dev/hda<n> /1
# cp -Rp /KNOPPIX /1

S�k��t�r�lmam�� ve yaz�labilir ortam�na ge�in:
# chroot /1/KNOPPIX
# mount -t proc /proc proc

A�'�n�z� yap�land�r�n:
# (A�'da DHCP sunucusu yoksa, ifconfig komutunu kullanarak a�
# yap�land�r�lmas� yap�n.)
# (DHCP yoksa, ad sunucusunu (nameserver) belirleyin.
# "/etc/resolv.conf" ba�lant�s�n� kald�r�n ve kendi dosyan�z� olu�turun.)

Paketleri y�kleyin veya kald�r�n:
# apt-get install joe   (Model_k 1.2 comes without editor :) )
# ...

Haz�r olundu�unda, sistemden ��k�n:
# (E�er, /etc/resolv.conf dosyas�n� de�i�tirdiyseniz, onu silin ve
# sembolik ba�lant�y� ekleyin.)
#
# umount /proc
# exit


�imdi bu dosya sistemini s�k��t�rmal�y�z. A��l�� s�reci "/KNOPPIX/KNOPPIX" dosyas�n� "cloop" ile ba�lamaktad�r. "loop" komutunun dosya sistemi ba�lamada kullan�ld���n� biliyoruz. "cloop" ise, "loop" un s�k��t�rma ve a�ma �zelli�ine sahiptir. Dolay�s�yla, "mkisofs" ile bir dosya sistemi yaratmal� ve knoppix'in a�a��daki �zel programla onu s�k��t�rmal�d�r:
"create_compressed_fs":

# mkisofs -R /1/KNOPPIX | create_compressed_fs - 65536 > /1/KNOPPIX.2
G�r�ld��� gibi "mkisofs" komutunun ��kt�s�n� do�rudan s�k��t�rma arac�na y�nenlidiyoruz. As�l KNOPPIX dosyan�z�n bkopyas�n� almay� unutmay�n ve olu�an "KNOPPIX.2" dosyas�n� CD dizin yap�s�ndaki "KNOPPIX/KNOPPIX" dosyas� olarak kopyalay�n. �imdi yeni bir CD'ye yaz�n ve "yeni" knoppix t�revi sisteminizi bir deneyin.

 

Sonu�

�e�itli durumlarda bize yard�mc� olacak �oklu a��l��l� CD yaratman�n uygun ara�lar kullan�ld���nda �ok da zor olmad���n� g�rd�k. Biz tekerleyi yeniden ke�if etmedik, tersine ba�kalar�n�n ke�if etti�i tekerlekleri kulland�k ve biraz da sihir katt�k.

Her�eyi CD'ye yerle�tirdik. B�ylece, gerekti�inde sadece CD'deki verileri kullanarak CD yeniden uyarlanabilir.

Umar�m k���k yaz�m ho�unuza gitmi�tir.

G�r��mek �zere!

 

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Her yaz� kendi g�r�� bildirim sayfas�na sahiptir. Bu sayfaya yorumlar�n�z� yazabilir ve di�er okuyucular�n yorumlar�na bakabilirsiniz.
 talkback page 

<--, Bu say�n�n ana sayfas�na gider

G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Tjabo Kloppenburg, FDL
LinuxFocus.org
�eviri bilgisi:
de --> -- : Tjabo Kloppenburg (homepage)
de --> en: Tjabo Kloppenburg (homepage)
en --> tr: Erdal Mutlu <erdal(at)linuxfocus.org>

2004-07-18, generated by lfparser version 2.43