[LinuxFocus-icon]
Ev  |  Eri�imd�zeni  |  ��indekiler  |  Arama

Duyumlar | Belgelikler | Ba�lant�lar | LF Nedir
Bu makalenin farkl� dillerde bulundu�u adresler: English  Castellano  Deutsch  Francais  Nederlands  Turkce  

convert to palmConvert to GutenPalm
or to PalmDoc

[Photo of the Author]
taraf�ndan Katja Socher
<katja(at)linuxfocus.org>

Yazar hakk�nda:

Katja LinuxFocus'un Almanya edt�r�d�r. Tux,sinema ve foto�raf ho�land��� �eylerdir. Kendi sayfas� ba�lant�s�ndan bulunabilir.



T�rk�e'ye �eviri:
Ayhan Kanmaz <kanmaz(at)be.itu.edu.tr>

��erik:

 

Tamamen yeni bir d�nya: penguenin �lkesini Tux rehberli�inde ke�fedin.

[illustration]

�zet:

Bu makalede Linux maskotu olan Tux kendi �lkesine yap�lacak yolculu�a rehberlik yapacak. Tux b�y�k bir olas�l�kla yeni ziyaret�iler i�in baz� kavramlar� a��klayacak ve onlara Linux nas�l ke�fedebilecekleri konusunda baz� ipu�lar� verecek.

 

Merhaba (Giri�)

Merhaba! Ben Tux, Linux pengueni ve hen�z az bilgisi olanlar i�in bu harika ve garip d�nyadaki ilk turistlere bug�n rehber olaca��m. �lk turdan sonra ilgilendi�iniz alan� ke�fedebilirsiniz.

 

Buraya gelmek

Turumda buraya zaten daha �nceden geldi�inizi kabul ediyorum zaten Linux sisteminizde �al���yor. Bu tur paketinin hala �ok genel olmad���n� ve sizin turunuzu ki�isel olarak ay�rmak zorunda kald���n�z� biliyorum. Fakat belkide bu size ilk pozitif s�rprizdir: oda ay�rmak ( Linux kurmak ), ger�ekten �ok kolayd�r! Birazc�k zor olabilecek tek taraf b�l�mlendirme i�idir. E�er yeni da��t�mlardan birini kullan�yorsan�z otomatik b�l�mlendirme her�eyi kolay yapacakt�r. Fakat otomatik b�l�mlendirme yapmak istemiyorsan�z tabiki b�l�mlendirme i�lemini kendi ba��n�za yapabilirsiniz. B�t�n da��t�mlarla gelen k�lavuz kitaplar�n� okumak size yard�m edebilir. Fakat en sonunda sisteminizi nas�l b�lebilece�iniz konusunda tek karar verecek ve nas�l kullan�ca��n�z� bilecek ki�i sizsiniz. E�er hi� bir fikriniz yoksa i�te size bir ka� ipucu:

�yi bir Linux kurulumu i�in en az�ndan 2 GB disk alan�na gereksiniminiz var.
Linux i�in 4 b�l�m olu�tur:

�yleyse, Linux makinanda y�kl� ve �al���r durumda ve bizim ula�t���m�z yer.
 

Pasaport Kontrol�

Burada kullan�c� ad� ve �ifresi vermek zorunday�z ve genellikle nerede konaklayaca��m�za karar veririz. E�er pasaport i�leminin �nemli olamd���n� d���n�yorsan�z, buna otel odas�n�n a�k�s�ym�� gibi bakabilirsiniz ( asl�nda 100% do�ru de�il ). Bir tane olmas�n�n iyi oldu�unu d���n�rseniz, b�ylelikle di�er insanlar sizden izin almadan giremezler . Bu yolda kendi be�endi�inizi se�ebilirsiniz, ayn� zamanda ayn� bilgisayar� kullanan di�er insanlar�n ki ise tamamen farkl� olabilir. Kendi zevkinize g�re kendi d�nyan�z� yaratabilirsiniz!
Do�ru bir hesapla ( kullan�c� ad� ve �ifre ) herkes penguenin �lkesine girebilir!
�ifrenizi de�i�tirmek i�in bir kabuk a��n ( bu windows alt�nda dos pencerisi a�maya benzer. "Terminal" alt�ndaki men�n�n i�inden xterm se�erek ba�latabilirsiniz.) daha sonra ise passwd yaz�n. Daha sonra de�i�tirmek istedi�iniz �ifreyi yazmak zorundas�n�z, daha sonra ise yeni �ifreyi heceleme hatalar�n� �nlemek i�in iki kere girmek zorunda kalacaks�n�z. Linux b�y�k k���k harf duyarl�d�r buna dikkat etmelisiniz
E�er m�mk�nse root olarak sisteme girmekten ka��nmal�s�n�z ��nk� normal bir kullan�c� olarak sisteme zarar verebilme �ans�n�z �ok azd�r. Root normal bir kullan�c�n�n yapamayaca�� b�t�n normal kullan�c�lar�n hesab�na eri�mek gibi i�lemeri yapabilen s�per kullan�c�d�r. �yleyse �zellikle e�er sistemde yeni iseniz, kullan�c� olarak girmek �ok daha g�venlidir. ��nk� normal bir kullanc�n�n zarar verebilece�i tek �ey kendi hesab�d�r ve genel sisteme bir zarar veremez. E�er normal bir kullan�c� hen�z eklemediyseniz ( istedi�iniz kadar kullan�c�ya sahip olabilirsiniz. ) bunu yapabilmeniz i�in iki olas�l�k:
1) Grafiksel ��z�m
Yeniz bir kullan�c� yaratmak i�in root olman�z gereklidir. �yleyse sisteme kullan�c� olarak girmi�seniz yeni bir kabuk a��n ve su yaz�n ve daha sonra root �ifresini girin ( veya root olarak sisteme girebilirsiniz ). Daha sonra ise linuxconf komutunu �al��t�r�n. Program ba�lad���nda "Users" alt�nda "Config" 'i se�in, daha sonra ise "User Accounts" alt�ndan "Normal"'i se�in ve oradanda "Add". �imdi kullan�c�n�n ad�n� yaz�n, ve se�imlik olarak ait oldu�u grubu,vb ... Daha sonra "Accept" se�ene�ini se�in. Kar��n�za �ifreyi soran bir pencere ��kacakt�r. �ifreyi girip "Accept"'i se�in. Tekrar bir pencere ��kacakt�r ve buna yine �ifreyi yaz�n ve "Accept"'i se�in. Art�k yeni kullan�c� ad� yarat�ld� ve root olarak sistemden ��kabilirsiniz.
2) Kabuk kullarak ��z�m
�nce root olmal�s�n�z ( yukar�da nas�l root olabilece�iniz yaz�yor). Bir kabuk a��n ve useradd yaz�p yeni hesap i�in bir kullan�c� ad� yaz�p enter tu�una bas�n. Di�er ad�mda ise yeni bir �ifre vermek zorundas�n�z. Bunun i�in passwd yenikullan�c�ad� yaz�n. �ifre do�rulamalar�n� yapt�ktan sonra "passwd: all authentication tokens updates successfully" mesaj�n� alman�z gerekmektedir. Art�k yeni kullan�c� olu�turuldu, sistemden root olarak ��kmak i�in exit yaz�n. E�er tekrar root olman�z gerekiyorsa su komutunu y�r�tebilirsiniz. Normal kullan�c� olmak i�in tekrar exit yaz�n  

Nakliye

Di�er sistemlerdeki gibi nakliye olarak fare ve klavye kullanacaks�n�z. Fakat Linux ile �� tu�lu fare kullanmak �ok yayg�nd�r. Genellikle iki tu�lu fareler her iki tu�a ayn� anda bas�ld���nda ���nc� bir tu� �al���yor kabul edilerek �� tu�lu gibi �al��t�r�labilir ve �� tu�lu farenin �ok daha rahat oldu�unu g�receksiniz.
Ortadaki tu� se�ti�iniz daha �nce taranm�� ve sol tu�la se�ilmi� bir yerin kopyas�n� verebilir. Bu �ok ho� ve s�k kullan�lan bir �zelliktir.

 

Konaklama

Be� y�ld�zl� otelden ucuz ve basit bir otele hatta bir kamp �ad�r�na kadar b�t�n konaklama �e�itlerini se�ebilirsiniz. Hepsi size kalm��. Bo� disk alan� ve zevkinize g�re konaklamay� se�ebilirsiniz ve istedi�iniz zaman bunun de�i�tirebilmeniz m�mk�nd�r. Sisteme girdi�iniz zaman g�r�nt� y�tenicisi ile men� listesinden istedi�iniz oteli se�ebilirsiniz. Pop�ler se�enekler Gnome, KDE, window maker, fvwm, icewm,... Otelinizi ger�ekten �ok dikkatli se�meniz gerekir ��nk� iyi bir tatiliz konaklama yerini ne kadar sevdi�inize ba�l� oldu�unu biliyoruz.

 

Sanal odalar (Sanal masa�stleri)

�zellik olarak se�ti�iniz konaklama yerinde bulaca��n�z her�ey sanal masa�stleridir. Sisteme genellikle bunlardan d�rt tane gelir ancak isterseniz bunlar� de�i�tirebilirsiniz. B�ylelikle, bir masa�st�n�z� internette s�rf yap�p e-postalar�na cevap vermek i�in kullanabilirsiniz, di�erini ise grafik i�leme program� olan gimp ile de�i�ik grafikler yaratmak i�in kullanabilirsiniz, �tekinde ise yine e-postalar�n�z� yazabilir, en sonuncusunu da istediginiz i� i�in ay�rabilirsiniz. Sizin �al��ma ortam�n�z� ayarlamak i�in ger�ekten �ok yard�mc� olur.
Bir odadan di�er bir odaya gitmek i�in sayfa numaras�n�n �zerine t�klaman�z yeterlidir.

 

Yeme ve ��me

Se�ene�in �ok b�y�k oldu�unu g�receksiniz. E�er gnome veya kde masa�stlerinden birini tercih etmi�seniz, farenin sol tu�u yard�m�yla panelin sol alt k��esine t�klayarak ula�abilirsiniz. Di�er konaklama yerleri i�inse ekran�n bo� bir taraf�nda fareye t�klayarak men�ye ula�abilirsiniz. KDE ve Gnome'da genellikle y�klenen yeni programlar otomatik olarak men�n�ze eklenirlerken pencere y�neticileriyle kendi men�lerinizi kendiniz yenileyebilirsiniz. Yine de se�ene�inz ayn� olabilir.

 

Gnome and KDE

Daha �nce Windows d�nyas�nda bulundu�unuz gibi her�eyin benzer bir �ekilde oldu�unu g�receksiniz. Daha �nce haklar�nda �ok yaz�ld��� ve bir �ok belgesi oldu�u i�in ( sadece yard�m tu�unu t�klay�n www.gnome.orgve www.kde.org adreslerini inceleyin) burada bunlardan daha fazla s�zetmeyece�im.
�yi s�ylemek istedi�im bir�ey var : Yap�land�rmada fareyi ayarlarken benim ger�ekten ho�land���m "sloppy mouse" (KDE'de "focus follows mouse" , Gnome'da ise enter only "when does mouse pointer affect the input focus?" cevap olarak se�ilmelidir.) ayar�n� deneyin. Sistem ilk kuruldu�unda zaten windowsda �al��t��� gibi "click to focus" ayar� ile gelir. Yeni ayar ilk ba�ta de�i�ik gelebilir ancak belirli bir zaman sonra muhtemelen onsuz yapamayaca��n�z bir ayar olacakt�r...

Belki de Windows �lkesine benzer �eyler istemiyorsunuz ve buna benzeyen yerler i�in endi�eleniyorsunuz. Bir s�r� ba�ka se�ene�iniz var! Pencere y�neticileri genellikle daha az �zelliklidir ve simgeleri do�rudan olarak arkaplan �zerinden hareket ettiremezsiniz. Bir s�r� pencere y�neticisi vard�r, ve ho�unuza gideni bulmak i�in onlar� deneyebilirsiniz. Bunlar�n hepsi istedi�iniz gibi sizin sevdi�iniz gibi ki�iselle�tirilebilir g�r ve hissete sahiptir.

 

Window Maker

Bu grafik olarak �ok ho� tasarlanm�� g�r ve hissete sahip bir pencere y�neticisidir. Bununla ilgili daha fazla konu�mamam�n tek nedeni zaten Georges' un bunu anlatmas�d�r. �yleyse, Window Maker, the spirit of NeXTStep adresine gidin ve son karar�n�z� vermeden �nce bu fantastik pencere y�neticisini ger�ekten denemelisiniz.  

IceWM

Di�er ho� ve �ok bilinen pencere y�neticisi IceWm'dir. G�r�n���n� de�i�tirmek i�in ayar dosyalar�n� de�i�tirmenin gerekti�i �ok az masa�st� y�neticilerinden biridir. Ayarlamak i�in ~/.icewm dizinini a��p a�a��daki dosyalar� kopyalay�n:
cp /usr/X11R6/lib/X11/icewm/preferences ~/.icewm/preferences
cp /usr/X11R6/lib/X11/icewm/toolbar ~/.icewm/toolbar
cp /usr/X11R6/lib/X11/icewm/winoptions ~/.icewm/winoptions

�imdi bu dosyalar� istedi�iniz �ekilde de�i�tirmek zorundas�n�z. Bu makalenin konusu bunun anlat�lmas� olmad���ndan tek s�yleyebilece�im �ey: dosyalarla oynay�n.

 

Oda Servisi, l�tfen

Ne �e�it bir otel se�mi� oldu�unuz �nemli de�ildir. Oda servisi tercihi konusunda tamamen �zg�rs�n�z. Linux alt�nda �al��an bir�ok dosya y�neticisi vard�r. Onlarla dosya kopyalayabilir, silebilir, yerini de�i�tirebilir veya ne yapmak istiyorsan�z onu yapabilirsiniz.
Sizin i�in yeni bir kavram izin kavram� olabilir. Linux'da b�t�n kullan�c�lar�n kendi dosyalar�n� saklad�klar� dizinleri vard�r. Tabi ki, bilgisayar�n�za ba�lanan ba�ka birilerinin sizin dosyalar�n�z�n baz�lar�n� veya hepsini g�rmesi i�in ho� olabilir. Bazen gerekli baz� dosyalara insanlar�n yazmas�na izin vermek kullan��l� olabilir. E�er yaz�labilir ve �al��t�rabilir bir dosyan�z varsa ve bilgisayar�na ba�lanan insanlar�n o dosyay� �al��t�rmas�n� istiyorsan�z di�erlerine �al��t�rma hakk� verebilirsiniz. Bazen herkese hak vermek bazen sadece baz�lar�na hak vermek istersiniz. ��te bu Linux'un farkl�l���d�r siz kendinizinkine sahipsiniz, �zelle�tirilmi� bir grupun da haklar� olabilir b�t�n di�er kullan�c�lar gibi. E�er root iseniz istedi�iniz gibi gruplar olu�turabilirsiniz.

�nsanlar�n dosyalar�n� g�rmelerine izin vermek i�in kendi ev dizininizde okuma ve �al��t�rma hakk� vermelisiniz ��nk� di�er t�rl� sizin dizininize ula�amyacaklard�r. Daha sonra b�t�n dosyalar�n�za kimin ne kadar ula�abilece�ine kara verebilirsiniz.
Konqueror �rnek olarak internette gezinti de yapabilice�iniz g�zel bir masa�st� program�d�r, ancak buna benzer bir s�r� vard�r.
Tux �lkesine ilk yolculu�unuzda oda servisinin ho�unuza gitmesi muhtemeldir ancak daha sonra daha �ok geldik�e, kabuk ile i�lemleri ��zmenin daha uygun ve ho� oldu�unu g�receksiniz. Bir�ok kere tekrar eden i�lemler i�in kabuk programlama kullanabilirsiniz. Ayr�ca komutlar� ve s�zc�kleri bitirmek i�in (otomatik tamamlama) Tab tu�unu kullanabilirsiniz ve daha �nceki komutlara ula�mak i�in ok tu�lar�n� kullabilirsiniz.
Kabuk ile ilgili daha fazla bilgi edinmek i�in Manuel Muriel Cordero'nun yazd��� �u iki makaleyi okuyabilirsiniz: Basic UNIX commands and GNU file utilities.
Ve tabiki benim ve Guido'nun Kabuk programlama ile ilgili �u makalesini okuyabilirsiniz: Shell Programming.

 

A Otel g�venli�i

Di�er insanlar�n ev dizininde de�i�iklik yapmamas�n� istiyorsan�z tek yapabilece�iniz i�lem dosya haklar� de�ildir, e�er bir yere gidecekseniz ve bilgisayardan ��kmak istemiyorsan�z ekran� kilitleyebilirsiniz. Sadece kabuk ekran�nda xlock yazarak ekran� kilitlersiniz, geri d�nd���n�zde ise tekrar bilgisayar� kullanmak i�in �ifrenizi girmeniz gerekmektedir. Daha sonra ayn� �ekilde kald���n�z yerden devam edebilirsiniz.

 

Postahane

Evde kalmak zorunda kald���n�zda ve sevdiklerinize bir�eyler yazamazsan�z veya posta kart� g�ndermezseniz tatiliniz ne olur. Tabi ki bu penguen diyar�nda sorun de�ildir.
Basit mektuplar yazmak i�in �e�itli programlar bulabilirsiniz. Serbest olarak kullan�lanlardan baz�lar �unlard�r: Ted, Kword, Abiword , Staroffice... Baz� sat�n al�nabilinenler ise Applixware ve WordPerfect.
E�er bu programlar� sadece evde kullanacaksan�z ve mektup bankaya veya arkada��n�za mektup yazmak gibi i�lerde kullanacaksan�z bunun i�in b�t�n uygun programlar i�inizi g�recektir. Size uygun gelen birini kullanabilirsiniz. Ted i�in �u makaleyi okuyabilirsiniz: Discovering Ted. Kword ve Abiword'le ilgili olarak �u anda Kword'un daha az �zelli�i oldu�unu ancak Abiword'un daha az kararl� oldu�unu s�yleyebilirim. Fakat her ikisi de h�zl� geli�en ara�lar ve gelecekte g�venilir ve geli�mi� ara�lar olacaklar. StarOffice bir�ok �zelli�i destekler ancak bir�ok insan sevmez ��nk� olduk�a hantald�r. ( iki makeleyi okuyabilirsiniz. The StarOffice Suite and StarOffice for Linux). Bunlarla u�ra��n ve size uygun olup olmad�klar�n� g�r�n. Applix veya WordPerfect'de sat�n alabilirsiniz. Ben daha �nce hi� WordPerfect ile �al��mad�m, bu nedenle sadece Applix ile ilgili bir�eyler s�yleyebilirim. StarOffice'den daha fazla �zelli�e sahip ve �al���rken kendimi �ok rahat hissettim. Fakat bu karara kendiniz deneyerek karar verin.
Tabi ki bunlardan ba�ka sunum ara�lar�, hesaplama tablolar�, adres defterleri ve planlama ara�lar� da Linux'da bulunmaktad�r.

knote diye adland�r�lan ve benim ger�ekten sevdi�im ve post-it sticker'a benzeyen bir program vard�r. Bir s�r� notu a��k olarak ekran�n�z�n de�i�ik yerlerinde tutabilirsiniz. Unutmaman�z gereken �nemli randevular�n�z� veya yapmak zorunda oldu�unuz acil i�leri yazmak her zaman iyidir.

Pdf dosyalar�n� okumak: xpdf olarak adland�r�lan program� kullanabilirsiniz. Kabuk ekran�nda xpdf yaz�p daha sonra a�mak istedi�iniz dosyay� yazman�z yeterli olacakt�r veya dosya y�neticisinden a�abilirsiniz. Di�er bir olas�l�k ta acroread program�n� acroread yaz�p daha sonra a�mak istedi�iniz dosyay� yazarak �al��t�rman�zd�r.

Internet & E-posta: Tabiki internette gezinmek sorun de�ildir. Konqueror'dan dosya y�neticisi olarak daha �nce s�z etmi�tim, ancak ayn� zamanda her ge�en g�n daha pop�ler olan bir internet taray�c�d�r. Di�er taray�c�lar �rnek olarak Netscape ve Operad�r.
Ve birka�tane e-posta program� vard�r, kmail, netscape, mail, mutt, ...

Belki sadece e-posta yazmak istemiyorsunuz ve ayn� zamanda baz� resimler ve belgeler de g�ndermek istiyorsunuz. Bunlar�n hepsini biraraya koymak ve s�k��t�rmak g�zel olur. B�ylelikle veri �ok yer kaplamaz.
G�zel, e�er onlar� tux �lkesine g�ndermek istiyorsan�z s�k��t�rmak i�in sadece �unu yaz�n:
gzip dosyaadi.uzt.
Daha sonra s�k��m�� dosya �u �ekilde olacakt�r: dosyaadi.uzt.gz. E�er sunshine.jpg dosyan� s�k��t�rmak istiyorsan�z �unu yaz�n:
gzip sunshine.jpg
ve art�k sunshine.jpg.gz olarak kay�t olacakt�r.
Biraz daha fazla s�k��t�rmak i�in bzip2 kullanabilirsiniz. Daha fazla bilgi i�in man bzip2 sayfas�na g�zat�n.
Bir�ok dosyay� bir ar�iv dosyas� yapmak i�in i�in tar komutunu �u �ekilde kullanabilirsiniz:
tar -cvf dosyadi.tar dizinler/dosyalar
sunshine.jpg ve moonlight.jpg dosyalar�n� resimler.tar olarak kaydetmek istersen
tar -cvf resimler.tar sunshine.jpg moonlight.jpg.
Dosyalar� beraberce paketleyip s�k��t�rmak i�inse :
tar -cvfz dosyalar.tgz dosya1.uzt dosya2.uzt
cvfz se�enekleri c ar�iv yarat, z s�k��t�r, f dosya.tgz yap,ve v ise dosya adlar�n� ekrana g�r�nt�le se�enekleri i�in kullan�l�r.
B�yle bir ar�iv dosyas�n�n i�erine bakmak i�in:
tar -tfz dosya.tgz
t parametresi ar�iv dosyas�n�n i�eri�ini verir. gz dosyalar�n� a�mak i�in sadece �unu yaz�n:
gunzip dosya.ext.gz.
gunzip sunshine.jpg.gz komutu sunshine.jpg dosyas�na ula�mak i�in kullan�l�r. Art�k sunshine.jpg.gz dosyas� olmayacakt�r.
Ar�iv dosyas�n� a�mak i�in:
tar -xvf dosyas�n�.tar.
x ar�iv dosyas�n� a� demektir.
S�k��t�r�lm�� ve paketlenmi� bir ar�iv dosyas�n� a�mak i�inse:
tar -xvfz dosya.tgz
x dosyay� a�mak i�in kullan�l�r.

E�er dosyay� d��ar� veya hem i�eri hem d��ar� g�nderecekseniz penguen �lkesinde �u komutu kullanmak iyidir: zip. �yleyse �unu yaz�n:
zip -r dosyaadi.zip dosyalar.
sunshine.jpg ve moonlight.jpg dosyalar�n� pictures dosyas� olarak kaydetmek i�in �unu yaz�n:
zip -r pictures.zip shunshine.jpg moonlight.jpg.
-r parametresi sadece dosyalar� de�il ayn� zamanda dizinleri de s�k��t�rmak i�in kullan�lm��t�r.
ziplenmi� dosyay� a�mak i�in:
unzip dosyaadi.zip.

Bu ve benzeri i�leri yapabilmek i�in tasarlanm�� gnozip gibi grafiksel programlar vard�r.

 

G�r�nt� ve Sesler

Buraya kadar ula�t�n�z ve sizin i�in do�ru konaklamay� buldunuz ve di�erleri ile nas�l etkile�ebilece�ini biliyorsunuz. Tatilinizin ho�unuza gitmesini istiyorsunuz, peki aktiviteler nelerdir ?

Bir�ek turist buraya geldi ��nk� programlama yapmak veya nas�l programlama yap�ld���n� ��renmek istiyorlard�. Ve ger�ekten Linux bunun i�in bir cennet gibidir. Bir�ok programlama dili kullan�labilir ve bunlar�n �o�u da �cretsizdir. Sadece bunlar� indir ve y�kle. Tek gereksinimin olan �ey bir metin edit�r�d�r. Metin edit�r� olarak kullabilecekleriniz: nedit, vi, emacs, kedit, kate, joe.....
( Bu makaleleri okuyun: nedit ve vi e�er ho�unuza giderse.)
E�er yorumlay�c� kullanan bir dil ise ilk sat�r�nda yorumlay�c�s�n�n yolu olmal�d�r. Daha sonra program� yaz�n, kaydetin ve ona �al��t�rma hakk�n� verin. . E�er derlenen bir dil ise �al��t�rmadan �nce derlemeniz gerekir. �al��t�rmak i�in sadece ./yazd���ndosyaad� demeniz yeterlidir.
Bir�ok dil i�in ba�laman�za yard�mc� olacak �ok g�zel kaynaklar� Internet �zerinde bulabilirsiniz.
E�er Perl ile ilgileniyorsan�z Guido'nun Perl ile ilgili makalelerini okuyabilirsiniz: :
Perl part I
Perl part II
Perl part III
�rnek:
Perl'de (yorumlay�c� ile �al���r) ilk sat�r ��yle olmal�d�r:
#!/usr/bin/perl
C ( derleyici ile �al���r ) ile yaz�lm�� bir program� derlemek i�in:
gcc -Wall -o finalprogram dosya.c

E�er buraya sadece e�lence i�in geldiyseniz, bunun i�inde bir s�r� program var. �izim yaparak yarat�c� olmak istemeniz veya sadece g�zel m�zikler dinlemek istemeniz farketmez, oyun oynamak i�in veya ne yapmak isterseniz onun i�in uygun program vard�r. Ka��rmaman�z gereken ger�ekten g�zel Gimp, Sketch, Blender gibi grafik programlar� vard�r.
Hangi programlar�n oldu�unu g�rmek i�in a�a��daki ba�lant�lara bakabilirsiniz:

Bunlardan ba�ka arad���n�z yeni programlar� bulabilece�iniz ba�ka adresler de vard�r. E�er yeni bir uygulama ho�unuza gittiyse sadece onu bu adreslerden y�klemeniz yeterlidir.

Hen�z Linux i�in Windows kadar �ok program yoktur, ancak yasal olmayan yollar ile program kullanmak istemiyorsan�z Linux'da kullanabilece�iniz daha fazla program bulabilirsiniz ��nk� programlar�n �o�u serbest olarak da��t�l�r veya �ok ucuzdur.

 

Fazladan tur i�in rezervasyon

veya bir yaz�l�m kurmak
Yeni bir yaz�l�m kurmak i�in �ncellikle root olman�z gerekir.
Program� internetten indirmeden �nce da��t�m�n�n CD'sinde olup olmad���n� kontrol edin. Genellikle ba�lang�� s�recinde y�klenen daha fazla program� CD'ye koyarlar. Bu CD'nin i�indeki yaz�l�mlar paketler i�inde gelirler. �ki paket bi�imi bulunmaktad�r : deb ve rpm. Burada size daha s�k kullan�lan rpm bi�iminin nas�l a��laca��n� anlataca��m.
Paketi kurmak i�in gnorpm veya kpackage gibi grafiksel programlar� kullanabilirsiniz veya "rpm -i" kabuk komutunu kullabilirsiniz.
Ba�ka programlar� gerektirmeyen paketleri kurmak kolayd�r.Sadece �u komutu y�r�t�n:
rpm -vi paket_adi.rpm
E�er kurmak istedi�iniz paketin �al�mas� i�in ba�ka paketler de kurman�z gerekiyorsa bu biraz daha kar���kd�r. . E�er program�n da��t�m CD'sinde varsa b�y�k bir olas�l�kla k�t�phaneleri de ayn� CD'de vard�r. �ncelikle program� kurarken hangi ba��ml�l�klar� istedi�ini ve hangi hatalar� verdi�ini kontrol edin.
Mandrake'nin urpmi ad�nda hangi paketlerin hangi CD'de oldu�unu ve ba��ml�l�klar�n� bilen bir program� vard�r.

"urpmi make"
komutu �rnek olarak program derlemek i�in kullanaca��n�z yaz�l�m program� make' i sistemine y�kler.

Programlar�n s�r�mlerini y�kseltmek i�in -i parametresi yerine -U parametresini kullanabilirsiniz:

rpm -vU package_name.rpm
rpm ile neleri y�kledi�inize bakmak i�in �u komutu y�r�tebilirsiniz:
rpm -qia
ve onu tekrar sisteminizden kolayl�kla kald�rabilirsiniz. Sistemden kald�rmak i�in sadece -e parametresini kullanmak gerekmektedir:

"rpm -e paket_adi."

�nternetten bir paket:
�nternetten indirdi�iniz bir paketi y�klemenin zor k�sm�, sizin sistem i�in nas�l y�klendi�ini izlemeniz gerekti�idir. . Farkl� da��t�mlar aras�nda bir paket �al��abilir veya �al��mayabilir. Di�er durum i�in yukar�da anlat�lan durum ge�erlidir.

Kaynak koddan y�kleme:
�ok korkun� geldi�ini biliyorum ama asl�nda olduk�a basittir:
- Paketi A�
- README veya INSTALL dosyas�nda yazan talimatlar� uygulay�n.

Genellikle �u �ekilde i�e yarar:
- tar zxvf dosya.tar.gz
- dosya a��ld�ktan sonra yarat�lan dizine gidin.
- run ./configure
- run make
- run make install
Hangi dosyalar�n make install ile y�klendi�ini g�rmek isterseniz, make -n install komutunu y�r�tebilirsiniz.

 

Haritalar veya nereye gidilece�i ?

Okuyabilece�iniz mevcut bir�ok dok�man vard�r:


Kulland���n�z donan�mlar�n neleri destekleyip desteklemedi�ini ��renmek i�in :
Yaz�c�lar i�in su adrese bak�n:
 

Tarih ve Felsefe

Linux Linus Torvalds kendi odas�nda oturur ve ufak bir program yazmaya ba�lad���nda bundan 10 y�l �nce ba�lad� ve bu ufak program 10 y�l i�erisinde tam olarak geli�mi� bir i�letim sistemine d�n��t�. Ba�lan�lmas�n�n tek nedeni mevcut i�letim sistemlerinin �stesinden gelmek, bilgisayar�n �al��mas�n� daha iyi anlamak i�in bir e�lence idi ve bir s�r� insan�n sadece kullanmak i�in geli�tirdi�i �ok b�y�k bir projeye d�nd�.
�lk zamanlara g�re bir�ok �ey de�i�ti ancak ruh ve felsefenin biraz� hala ayaktad�r. ��letim sisteminde oldu�u gibi Linux i�in yaz�lm�� bir�ok yaz�l�m �zg�r yaz�l�md�r ve genel kamu lisansl�d�r. Bunun anlam� sadece kaynak kodlar� g�rmek de�il ayn� zamanda onlar �zerinde istedi�iniz gibi de�i�ikler yapabilmektir. Kaynak kodlar� �zg�rce a�mak ve payla�mak yard�m�yla do�ru i�ler tekrar kullanabilir, yeni �eyler yaratmak i�in kullan�lacak ge�en s�re b�ylelikle yap�lan i�lerin tekrarlanmamas� ile harcanm�� olur.
D�nyan�n her yerindeki insanlarla birarada �al��mak program� kendi yap�s� i�inde �al��mak (b�y�k), program� �ok mod�ler yapar. B�t�n bunlar hala geli�mekte olan Linux i�letim sistemini �ok esnek yapar.
Bir�ok projede �al��an g�n�ll� insanlar i�lerinde veya evlerinde kullan�mlar�nda zorunlu olduklar� i�in de�il Linux felsefesini ve ruhunu sevdikleri i�in �al���rlar.

Umar�m yolculu�unuzdan ho�land�n�z ve buraya tekrar tekrar geleceksiniz ve belki burada tamemen oturmaya karar vereceksiniz belkide do�al bir g�n ge�ireceksiniz.
Her nas�lsa Y�lba�� �ok uzak de�il, �yleyse neden Noel Baba'ya mektubunuzun i�ine bir yolculuk koymuyorsunuz veya arkada��n�za hediye olarak vermiyorsunuz!?! E�er birazc�k a��k g�r��l� iseniz ve ilgin� bir tatile haz�r hissediyorsan�z, bu sizin i�in harika bir yolculuk olabilir.

Sadece e�lenmeye bak�n!

 

Bu yaz� i�in g�r�� bildiriminde bulunabilirsiniz

Her yaz� kendi g�r�� bildirim sayfas�na sahiptir. Bu sayfaya yorumlar�n�z� yazabilir ve di�er okuyucular�n yorumlar�na bakabilirsiniz.
 talkback page 

G�rsely�re sayfalar�n�n bak�m�, LinuxFocus Edit�rleri taraf�ndan yap�lmaktad�r
© Katja Socher, FDL
LinuxFocus.org

Buray� klikleyerek hatalar� rapor edebilir ya da yorumlar�n�z� LinuxFocus'a g�nderebilirsiniz
�eviri bilgisi:
en --> -- : Katja Socher <katja(at)linuxfocus.org>
en --> tr: Ayhan Kanmaz <kanmaz(at)be.itu.edu.tr>

2002-11-02, generated by lfparser version 2.27